by Mizzima မဇၩိမ on Wednesday, March 2, 2011 at 12:01am
ေအာင္သူၿငိမ္း ဗုဒၶဟူးေန႔၊ မတ္လ ၀၂ ရက္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ၁၂ နာရီ ၂၃ မိနစ္
တခါက က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သင္တန္းတခုတက္ခဲ့တာ အမွတ္ရေသးတယ္။ က်ေနာ္တို႔ က ျမန္မာတႏိုင္ငံလံုးကို ကိုယ္စားျပဳတာ၊ က်ေနာ္တို႔က ျမန္မာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာတို႔..ဘာတို႔..စသျဖင့္ ေျပာၾကသ လို၊ က်ေနာ္တုိ႔က တိုင္းရင္းသားေတြကို ဘယ္ေလာက္အထိ ကိုယ္စားျပဳေျပာဆိုတယ္ဆိုတာေတြ ေျပာၾကၿပီး၊ ကိုယ့္ပါတီမူဝါဒေတြကို ေျပာျပၾကတယ္။ သင္တန္းလာေပးတဲ့ တျခားႏိုင္ငံတခုက ပါတီကိစၥေတြ လုပ္ေဆာင္ ေနသူကေတာ့ ရွင္းရွင္းပဲ ျပန္ေျပာျပတယ္။ မူဝါဒေတြဆိုတာ စာရြက္ေပၚရွိ႐ုံနဲ႔ မၿပီး၊ အလုပ္နဲ႔ သက္ေသျပဖို႔ လိုပါတယ္တဲ့။ "အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရးကို က်ေနာ္တို႔ ပါတီက ေလးစားပါတယ္ဆိုၿပီး ေျပာမေနနဲ႔တဲ့။ အလုပ္နဲ႔ သက္ေသျပတဲ့။ ေခါင္းေဆာင္မႈမွာ အမ်ဳိးသမီး ဘယ္ႏွေယာက္ ရွိသလဲတဲ့။ တိုင္းရင္းသားအေရးကို ကိုယ္စားျပဳ ပါတယ္၊ ေထာက္ခံပါတယ္၊ ေျပာမေနနဲ႔တဲ့။ အလုပ္နဲ႔သက္ေသျပ။ ေခါင္းေဆာင္မႈထဲမွာ တိုင္းရင္းသား ဘယ္ ႏွေယာက္ ပါသလဲ။ အဲသလို တကယ္ဖြဲ႔စည္းထားတာ၊ အလုပ္နဲ႔ သက္ေသျပႏိုင္တာက ပိုထိေရာက္ပါတယ္တဲ့"
ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးတြင္ ေပ်ာက္ဆံုးေနေသာ ဝန္ၾကီးမ်ားႏွင့္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား
အဲဒီေတာ့ ဒီကေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရအဖြဲ႔သစ္ ဝန္ၾကီးအဖြဲ႔ ကက္ဘိနက္ထဲမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြ ပါမလာတာက ေျပာစရာ ျဖစ္လာပါတယ္။
ႏိုင္ငံတကာမွာ ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္လာၾကတာ ၾကာပါၿပီ။ အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူေတြကလည္း ေျပာဆိုလာၾကတာ ၾကာပါၿပီ။ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ အစိုးရေရးရာ မူဝါဒဆံုးျဖတ္ခြင့္ေတြမွာ ပါဝင္သင့္တယ္။ ေနရာရသင့္တယ္ဆိုတာ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးလာခဲ့ၾကတယ္။ ဒီလိုေျပာဆိုရတာ အေျခခံအေၾကာင္းေတြ ရွိပါတယ္။ တကယ္ဆိုရင္ အမ်ဳိးသမီးေတြက လူဦးေရရဲ႕၊ တနည္းေျပာရင္ မဲဆႏၵရွင္ေတြရဲ႕ တဝက္နီးပါးကို ကိုယ္စားျပဳထားၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
အခုၿပီးခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာလည္း အစိုးရေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ထုတ္ျပန္တဲ့ တရားဝင္ စာရင္းဇယားေတြအရ မဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိသူ ၂၉ သန္းအနက္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္အတြက္ဆိုရင္ ၂၂.၄ သန္း၊ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္အတြက္ ၂၂.၂ သန္း မဲေပးခဲ့ၾကတယ္လို႔ ဒီဇင္ဘာလ ၇ ရက္ေန႔မွာ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့တယ္။ အမ်ဳိးသမီး မဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိသူ ဘယ္ေလာက္ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိၿပီး၊ အမ်ဳိးသမီး မဲဆႏၵရွင္ မည္မွ်က မဲေပးခဲ့ၾကတယ္လို႔ ခြဲျခားေဖာ္ျပထားတာ မေတြ႔ရဘူး။ ေသခ်ာတာကေတာ့ အမ်ဳိးသမီးမဲဆႏၵရွင္ေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူဦးေရ ဖြဲ႔စည္းပံုအရ တဝက္နီးပါး၊ သို႔မဟုတ္ တဝက္ထက္မ်ားတာမ်ဳိး ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
အလားတူပဲ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြက ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း အမည္စာရင္းတင္သြင္းတဲ့ ေနရာမွာလည္း အမ်ဳိး သမီး ကိုယ္စားလွယ္ မည္ေရြ႔မည္မွ်ဆိုတာ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့တာမ်ဳိး မရွိဘူး။ ေရြးခ်ယ္ခံမယ့္ မဲဆႏၵ ေနရာေတြ အတြက္ စုစုေပါင္း ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း ၃, ဝ၆၉ ဦး ၿပိဳင္ဆိုင္တဲ့ေနရာမွာ (ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ၉၆၉ + အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ ၄၇၉ + တိုင္းေဒသၾကီး/ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ ၁၆ဝ၁ ဦး) အမ်ဳိးသမီး ကိုယ္စား လွယ္ေလာင္း အေရအတြက္က မည္ေရြ႔မည္မွ်ဆိုတာ ေဖာ္ျပမထားဘူး။ အဲဒါအျပင္ က်ေနာ္သိခ်င္ေနတဲ့ အခု မဲေနရာအမ်ားစု အႏိုင္ရရွိခဲ့သူ ၾကံံ႕ခိုင္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီက ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း ၁,၁၆၃ ဦး ၿပိဳင္ဆိုင္တဲ့ေနရာမွာ မည္ေရြ႔မည္မွ်ကို အမ်ဳိးသမီးေတြကို တင္သြင္းတယ္ဆိုတာ မသိခဲ့ရဘူး။ မျပည့္စံုတဲ့ သတင္းေတြအရ အမ်ဳိးသမီး ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းက ၁ဝ ဦးေလာက္ပဲ ရွိမယ္လို႔ထင္တယ္။
ဒါေပမဲ့ အခုေၾကညာတဲ့ အႏိုင္ရရွိသူ အမ်ဳိးသမီး လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြအေနနဲ႔ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္မွာ ၃၂၆ ဦးအနက္ ၁၄ ဦး၊ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္မွာ ၁၆၈ ဦးအနက္ ၆ ဦးဆိုၿပီး ေတြ႔ရတယ္။ တပ္မေတာ္သား ကိုယ္ စားလွယ္ အစုအဖြဲ႔ဘက္ကေတာ့ အမ်ဳိးသမီးကိုယ္စားလွယ္ တေယာက္တေလမွ တက္လာတာ မေတြ႔ရဘူး။ (တကယ္ဆိုရင္ ေဆးတပ္က အမ်ဳိးသမီး အရာရွိေတြကို ေရြးခ်ယ္မယ္ဆိုရင္လည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။) ၿခံဳၿပီး တြက္ရ မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္ အမတ္ ၆၅၆ ဦး (၆၆ဝ-၄)အနက္ အမ်ဳိးသမီး ကိုယ္စားလွယ္ ရာ ခိုင္ႏႈန္းက ၃.ဝ၄ % ပဲ ရွိတာ ေတြ႔ရတယ္။ အခု အမ်ဳိးသမီးအမတ္ ၂ဝ ဦးမွာေတာင္မွ အႏိုင္ရပါတီက ဘယ္ႏွ ဦး၊ အႏိုင္ရပါတီမဟုတ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကို ကိုယ္စားျပဳသူ အမ်ဳိးသမီးကဘယ္ႏွဦးဆိုတာ အခ်ဳိးခ်ၾကည့္ရင္ ပိုလို႔စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတာေတြ ေတြ႔ရႏိုင္ေသးတယ္။ စစ္အစိုးရက အာဏာမလႊဲခဲ့တဲ့ ၁၉၉ဝ ခုႏွစ္ ေရြး ေကာက္ပြဲမွာလည္း လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၄၈၅ မွာ အမ်ဳိးသမီး အမတ္က ၁၅ ဦးပဲ ႏိုင္တယ္ ဆိုေတာ့ရာ ခိုင္ႏႈန္းအ ရ ၃.ဝ၉ % ပဲ ရွိတာ ေတြ႔ရတယ္။ အခု ေရြးေကာက္ပြဲ၊လႊတ္ေတာ္နဲ႔ေတာ့ သိပ္မျခားနားလွေပဘူး။
လက္ရွိ သမၼတက တင္သြင္းတဲ့ အစိုးရသစ္ရဲ႕ ဝန္ၾကီးအဖြဲ႔ဝင္ေတြကို ေတြ႔ရတဲ့ အခါက်ေတာ့ အမ်ဳိးသမီး ကိုယ္စားျပဳမႈ သုည (ဝ) ျဖစ္ေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ ၾကံ႕ခိုင္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီ ဦးေဆာင္မႈမွာ အမ်ဳိးသမီး ဘယ္ ေလာက္ပါဝင္သလဲ။ ၾကံ႕ခိုင္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီ ေခါင္းေဆာင္မႈကို လူသိရွင္ၾကား ထုတ္ျပန္ထားတာ မဟုတ္ေလ ေတာ့ မသိရေသးဘူး။ ၾကံ႕ခိုင္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီက အမ်ဳိးသမီး ကိုယ္စားလွယ္ မည္ေရြ႔မည္မွ် ၿပိဳင္ခဲ့သလဲ..မည္မွ် အႏိုင္ရ အမတ္ ျဖစ္ခဲ့သလဲ ဆိုတာကလည္း စိတ္ဝင္စားစရာ တြက္ခ်က္ထုတ္ၾကည့္ဖို႔ေတာ့ ေကာင္းလွတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အမ်ဳိးသမီး အခြင့္အေရးကို ေလးစားပါတယ္ဆိုတာ အေျပာမဟုတ္၊ အလုပ္နဲ႔လည္း သက္ေသျပ ဖို႔ လိုေသးတယ္။ (စကားခ်ပ္။ တိုင္းရင္းသားအေရးလည္း အလားတူပါပဲ။ သမၼတက တင္သြင္းတဲ့ အစိုးရသစ္ ဝန္ၾကီး အဖြဲ႔ ၃၃ ဦးကို ေလ့လာၾကည့္ေတာ့ ဒုသမၼတ စိုင္းေမာက္ခမ္း (ရွမ္းျပည္နယ္၊ မဲဆႏၵ နယ္အမွတ္ ၃) နဲ႔ ဦးအုန္း ျမင့္ (ဗခ ေဟာင္း) ဖားကန္႔၊ ဦးေအးျမင့္ (ဗခ ေဟာင္း) ေမာ္လၿမိဳင္ ၃ ဦးသာပဲ တိုင္းရင္းသား ျပည္နယ္ ေတြက ယွဥ္ၿပိဳင္ထားသူဆိုတာ ေတြ႔ရတယ္။ က်န္တဲ့ ဝန္ၾကီး ၃ဝ က ျပည္မမဲဆႏၵနယ္ေတြက စစ္တပ္ကို ကိုယ္ စားျပဳတင္တာ၊ (မႏၲေလးတိုင္း၊ ဧရာဝတီတိုင္း၊ ပဲခူးတိုင္း..စသျဖင့္)ကတင္ထားသူေတြျဖစ္ေနတာ ေတြ႔ရတယ္။)
အမ်ဳိးသမီးေတြ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ႏိုင္သလား၊ ေခါင္းေဆာင္ႏိုင္သလား။
ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြကို ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ဦးေဆာင္တဲ့ေနရာမွာ ထားဖို႔ ဆိုတဲ့ကိစၥဟာ သီအိုရီ ၂ ခု အေပၚ အေျခခံ စဥ္းစားေျပာဆိုၾကတာ ျဖစ္တယ္။ ပထမစဥ္းစားခ်က္ သီအိုရီက ေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြကို ေနရာသာေပးလိုက္၊ သူတို႔က မုဆိုးစိုင္သင္ လုပ္ရင္းနဲ႔ သင္ယူသြားလိမ့္မယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြလည္း ေယာက္်ားေတြလိုပဲ စဥ္းစားဆံုးျဖတ္တတ္တယ္၊ အရည္အခ်င္းရွိတယ္ဆိုတာ ျပသႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒုတိယ စဥ္းစားခ်က္ကေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြကို ေသခ်ာ ခြန္အား အာဏာ အရည္အခ်င္း ျမႇင့္တင္ေပး။ empowerment လုပ္။ ၿပီးမွသာ ေနရာေပးဆိုတဲ့ စဥ္းစားခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေလ့လာေတြ႔ရွိ ခ်က္ေတြအရ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ အားေကာင္းခ်က္က သူတို႔က အစဥ္အလာအရ မိသားစုကို ျပဳစုေစာင့္ ေရွာက္လာခဲ့ရသူေတြ ျဖစ္ေလေတာ့ လူမႈေရးဆိုင္ရာ မူဝါဒခ်မွတ္ေရးေတြမွာ အားေကာင္းတယ္။ လူမႈေရးက႑ ကို ပိုလို႔အေလးထားၾကတယ္ဆိုတာ ေတြ႔ရတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြကို ႏိုင္ငံဦးေဆာင္မႈ အခန္းက႑မွာ ျမင့္ျမင့္မားမား ေနရာေပးေရးဆိုတာ ႏိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အေျမာ္အျမင္နဲ႔လည္း အမ်ားၾကီးဆိုင္တယ္လို႔ ထင္မိပါတယ္။ (ေအာက္မွာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ပါလီမန္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား သမဂၢရဲ႕ စီမံခ်က္ျဖစ္တဲ့ "ပါလီမန္တြင္းရွိ အမ်ဳိးသမီးမ်ား" Women in Parliament ဆိုတဲ့ စီမံခ်က္က အခ်က္အလက္ေတြကို ႏိႈင္းယွဥ္ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြက ေရွး႐ိုးစြဲဆန္၊ မဟာဖိုဝါဒ ရွိၾကပါတယ္။ ဂ်ပန္လိုႏိုင္ငံမ်ဳိးမွာ အမ်ဳိးသမီးအမတ္ နည္းတာ ကို ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ အေမရိကန္မွာကေတာ့ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ သေဘာ၊ အရည္အခ်င္းရွိသူ ဦးစားေပး ၿပိဳင္ဆိုင္တဲ့ သေဘာေၾကာင့္ အမ်ဳိးသမီးေတြ ေနရာရမႈ အားနည္းတာကို ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ စိတ္ဝင္စားစရာက ကြန္ျမဴနစ္/ ဆိုရွယ္လစ္ အယူအဆ ရွိၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ အမ်ဳိးသမီး လြတ္ေျမာက္ ေရး အယူအဆေၾကာင့္ အမ်ဳိးသမီးေတြ ေနရာေကာင္းေကာင္း ေပးထားတာ ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ တ႐ုတ္၊ ဗီယက္ နမ္၊ လာအိုႏိုင္ငံ လႊတ္ေတာ္ေတြကို ၾကည့္ရင္ ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ႏိုင္ငံတခုမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြ ေခါင္းေဆာင္ ေနရာရတာ တိုင္းျပည္ ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝမႈ၊ စီးပြားေရး/လူမႈေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈနဲ႔လည္း မဆိုင္လွပါဘူး။ ဥပမာ အေရွ႕ တီေမာလို ႏိုင္ငံမ်ဳိးမွာ အမတ္စုစုေပါင္း ၈၇ မွာ အမ်ဳိးသမီး ၂၂ ရွိတာ (၂ဝဝ၅ စာရင္း) ေတြ႔ရပါ လိမ့္မယ္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံ လာအိုႏိုင္ငံမွာလည္း အမတ္စုစုေပါင္း ၁ဝ၉ မွာ အမ်ဳိးသမီး ၂၅ ဦး ရွိတာ ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။
တခါ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ ျဖတ္သန္းခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္း၊ ကုလသမဂၢ စတဲ့ အင္အားစုေတြရဲ႕ ပံ့ပိုးမႈနဲ႔အတူ ႏိုင္ငံသစ္ခ်င္တဲ့ အေနအထားမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြကို အထူးေနရာ ေပးခဲ့ၾကတာ ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ဥပမာ - မ်ဳိးျဖဳတ္သတ္စစ္ပြဲေတြ ၾကံဳခဲ့တဲ့ႏိုင္ငံ ရဝမ္ဒါဆိုရင္ အမတ္ ၈ဝ မွာ အမ်ဳိးသမီး လႊတ္ေတာ္အမတ္က တဝက္နီးပါး ေနရာရထားပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္ၾကသူ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အေျမာ္အျမင္အေပၚ အမ်ားၾကီး မူတည္ေနပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံက ယခင္ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း တက္ဆင္လက္ထက္မွာေတာင္ ေထာင္စုႏွစ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဆိုင္ရာ ရည္မွန္းခ်က္ MDGs ေတြ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေရး စဥ္းစားၾကေတာ့ သူတို႔က အတန္ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးလို႔၊ ေထာင္စုႏွစ္ ရည္မွန္းခ်က္ အေတာ္မ်ားမ်ားလည္း ျပည့္မီေနၿပီး ျဖစ္ေတာ့ကာ၊ သူတို႔က MDG Plus (ေထာင္စုႏွစ္ ရည္မွန္းခ်က္ေတြထက္ အပို) ရည္မွန္းခ်က္ေတြအျဖစ္ ၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္မွာ ရည္မွန္း အိမ္မက္ ခဲ့ၾကပါေသးတယ္။ လက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ အကန္႔အသတ္ေတြ ရွိေနေသးေပးမယ့္ အဲဒီအိပ္မက္ေတြထဲ မွာ "ႏိုင္ငံလႊတ္ေတာ္ထဲ ရွိေနတဲ့ အမ်ဳိးသမီး အေရအတြက္ကို ၂ဝဝ၂-၂ဝဝ၆ အတြင္း ၂ ဆ တိုးတက္လာေစေရး၊ ေဒသဆိုင္ရာ အစိုးရေတြ (ၿမိဳ႕ပိုင္၊ ခ႐ိုင္ပိုင္) ေနရာေတြနဲ႔ ထိပ္တန္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရာထူးေတြမွာ အမ်ဳိးသမီးအေရအတြက္ ၂ ဆ တိုးလာေစေရး" ခ်မွတ္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါေသးတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ခဝတ၊ မဝတ ဥကၠ႒ေတြထဲမွာ အမ်ဳိးသမီး ဘယ္ႏွဦး ရွိပါသလဲ။ အခု အသစ္ေပၚထြက္လာတဲ့ ေဒသဆိုင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး က႑ေတြမွာလည္း အမ်ဳိးသမီးၿမိဳ႕ပိုင္၊ နယ္ပိုင္ေတြ ဘယ္ေလာက္ရွိလာမွာလဲ။ ဒီ ျပႆနာရဲ႕ ေရေသာက္ျမစ္ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကေတာ့ စစ္ေရး-လံုျခံဳေရး အသားေပးဝါဒ၊ တို႔ေယာက္်ား ေတြကသာ စြမ္းႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ မဟာဖိုဝါဒထဲက မထြက္ႏိုင္ၾကေသးဘူး ဆိုႏိုင္သလို၊ တဖက္မွာလည္း အမ်ဳိးသမီး ေတြ အခန္းက႑ ျမႇင့္တင္ေပးဖို႔ ဘယ္ေလာက္ ပ်က္ကြက္ေနတယ္ ဆိုတာလည္း ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။
စီေဒါနဲ႔ က်ား-မတန္းတူမႈ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေရး
ျမန္မာႏိုင္ငံက အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ နည္းေပါင္းစံုနဲ႔ ခြဲျခားဖိႏွိပ္ဆက္ဆံမႈမ်ား အဆံုးသတ္ေစေရး ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူညီခ်က္ CEDAW ကို ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ကတည္းက သေဘာတူညီ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ပါတယ္။ ေယဘု ယ် အားျဖင့္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြ ၾကံဳရေလ့ရွိတာ၊ နစ္နာေနၾကတာျဖစ္တဲ့ ျပႆနာ ေတြက လုပ္သားေနရာခ်မႈမွာ ပါဝင္မႈ ရာခိုင္ႏႈန္းနည္းပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြ လုပ္ငန္းခြင္မွာ ေနရာမ ရႏိုင္တာ၊ အလုပ္ရျပန္ရင္လည္း လုပ္ခနည္း၊ အခ်ိန္ရွည္ အလုပ္မ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဆင့္ျမင့္ ရာထူးရာခံေတြအတြက္ဆိုရင္ အမ်ဳိးသမီးေတြ ပါဝင္မႈက ပိုနည္းေနတတ္ပါတယ္။ လိင္ကြဲျပားမႈအေပၚ ျဖစ္တဲ့ အၾကမ္း ဖက္မႈေတြ၊ အိမ္တြင္း အၾကမ္းဖက္မႈေတြလည္း ၾကံဳရတတ္ပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ သူတို႔ကုိယ္သူတို႔ ကာကြယ္ခုခံမႈ မလုပ္ႏိုင္ေအာင္ ခြန္အား အာဏာလည္း နည္းေနတတ္ၾကပါတယ္။
ဒီေနရာေတြမွာ ျဖစ္တတ္တာက ရာထူးခန္႔ထားေရး ေကာ္မတီမွာ ဦးေဆာင္ေနတာ ေယာက္်ားေတြခ်ည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရာထူးဝန္ခ်ဳပ္၊ ဝန္ထမ္းေရြးခ်ယ္ ေလ့က်င့္ေပးေရး အဖြဲ႔ဆိုတာက စစ္ဗိုလ္ေဟာင္းေတြ၊ ေယာက္်ားေတြခ်ည္း ဦးေဆာင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ တခါ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရဖြဲ႔စည္းပံုမွာက အမ်ဳိးသမီးေတြက နစ္နာတယ္ထင္လို႔ရွိရင္ တိုင္ၾကားႏိုင္တဲ့ အြန္ဘာ့မင့္႐ုံး Ombudsman လို၊ က်ား-မ လိင္ကြဲျပား မႈ တန္းတူေရး႐ုံး Gender Equality Office/ Balancing Committee လိုမ်ဳိးလည္း မရွိပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းက လက္ခံထားခ်က္၊ လက္ေတြ႔ အခက္အခဲေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ရင္လည္း တခ်ဳိ႕ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ အစိုးရဝန္ထမ္းေတြက သမဂၢေတြ ဖြဲ႔ပိုင္ခြင့္ ရွိၾကၿပီး၊ နစ္နာရင္ စုေပါင္းအေရးဆိုတာမ်ဳိး လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ အလုပ္သမားသမဂၢေတြလည္း မရွိျပန္ပါဘူး။
ဒါဆိုရင္ အမ်ဳိးသမီးေတြ အရည္အေသြး ျမႇင့္တင္ေရးအတြက္ အစိုးရက အစီအစဥ္ခ် လုပ္ေဆာင္ေနပါသလား။ အမ်ဳိးသမီး ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အစီအစဥ္ေတြလည္း အစိုးရဆီမွာ မရွိေနျပန္ပါဘူး။ တကယ္ေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြကို တကယ္ေနရာ ေပးခ်င္တယ္ဆိုရင္ တည္ရွိေနတဲ့ အကန္႔အသတ္-အတားအဆီးေတြကို တဖက္က ေလွ်ာ့ခ်ေပးဖို႔ လိုအပ္သလို၊ တဖက္ကလည္း သူတို႔ စိတ္ဝင္စားမႈနဲ႔ အရည္အေသြးကို ျမႇင့္တင္ေပးေနရမွာပါ။ ဒီေနရာမွာ CEDAW ေကာ္မတီက ျမန္မာႏိုင္ငံ တည္ဆဲဥပေဒေတြထဲမွာ CEDAW နဲ႔ အညီ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရာဇဝတ္ဥပေဒ၊ တရားမဥပေဒ၊ တည္ဆဲဥပေဒေတြကို စိစစ္ျပင္ဆင္ဖို႔ အၾကံေပးထားတာ ၾကာပါၿပီ။ ဦးထြန္းထြန္းဦးနဲ႔ က်န္ အမ်ဳိးသား ၆ ဦး ဦးေဆာင္တဲ့ ျပည္ေထာင္စု တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က ဒီကိစၥေတြကို စိစစ္ၾကမွာလား၊ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ေတြက ဒီကိစၥေတြ ေဆာင္ရြက္ၾကမွာလား... ဆိုတာ စဥ္းစားၾကည့္ ေတာ့ ဦးစားေပးအစီအစဥ္မွာ ရွိဟန္မတူပါဘူး။
ဒါတင္မကပါဘူး။ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းကို တကယ္ေျပာင္းလဲခ်င္တယ္ဆိုရင္ လုပ္ေဆာင္စရာ ကိစၥေတြက အမ်ားအ ျပား ရွိေနပါေသးတယ္။ ပညာေရးက႑မွာ လိင္ကြဲျပားမႈအေပၚ အေလးထားတဲ့ ပညာေရးသင္႐ိုးညႊန္းတန္းေတြ ျဖစ္လာေစေရး၊ အစိုးရဌာနေတြနဲ႔ လုပ္ငန္းခြင္ေတြမွာ လိင္ကြဲျပားမႈအေပၚ အေလးထားတတ္ဖို႔ Gender sensitivity education သင္တန္းေတြေပးဖို႔ လိုအပ္ေနပါေသးတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြဘဝ တကယ္ျမင့္တက္လာေအာင္လည္း အျပဳသေဘာ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြ affirmative actions ေတြ လိုအပ္ေနပါတယ္။ ေနျပည္ေတာ္ ဒီဇိုင္းအသစ္က ဒီလိုစဥ္းစားခ်က္ေတြ ရွိပါရဲ႕လား။ ေမးခြန္းထုတ္စရာပါ။
တကယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ အာဏာကို ပိုမိုတိုးတက္လာေစေရး ေဆာင္ရြက္ၾကတာခ်ည္း မဟုတ္ပါဘူး။ အတူတကြ ႏိုင္ငံကို တည္ေဆာက္ၾကရတာပါ။ တိုင္းရင္းသားနဲ႔ ဗမာေတြနဲ႔မွ မဟုတ္။ က်ားနဲ႔ မ တန္းတူရည္တူ လက္တြဲၿပီး တည္ေဆာက္ဖို႔လည္း လိုအပ္ေနေၾကာင္းပါ။
ေအာင္သူၿငိမ္း ဗုဒၶဟူးေန႔၊ မတ္လ ၀၂ ရက္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ၁၂ နာရီ ၂၃ မိနစ္
တခါက က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သင္တန္းတခုတက္ခဲ့တာ အမွတ္ရေသးတယ္။ က်ေနာ္တို႔ က ျမန္မာတႏိုင္ငံလံုးကို ကိုယ္စားျပဳတာ၊ က်ေနာ္တို႔က ျမန္မာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာတို႔..ဘာတို႔..စသျဖင့္ ေျပာၾကသ လို၊ က်ေနာ္တုိ႔က တိုင္းရင္းသားေတြကို ဘယ္ေလာက္အထိ ကိုယ္စားျပဳေျပာဆိုတယ္ဆိုတာေတြ ေျပာၾကၿပီး၊ ကိုယ့္ပါတီမူဝါဒေတြကို ေျပာျပၾကတယ္။ သင္တန္းလာေပးတဲ့ တျခားႏိုင္ငံတခုက ပါတီကိစၥေတြ လုပ္ေဆာင္ ေနသူကေတာ့ ရွင္းရွင္းပဲ ျပန္ေျပာျပတယ္။ မူဝါဒေတြဆိုတာ စာရြက္ေပၚရွိ႐ုံနဲ႔ မၿပီး၊ အလုပ္နဲ႔ သက္ေသျပဖို႔ လိုပါတယ္တဲ့။ "အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရးကို က်ေနာ္တို႔ ပါတီက ေလးစားပါတယ္ဆိုၿပီး ေျပာမေနနဲ႔တဲ့။ အလုပ္နဲ႔ သက္ေသျပတဲ့။ ေခါင္းေဆာင္မႈမွာ အမ်ဳိးသမီး ဘယ္ႏွေယာက္ ရွိသလဲတဲ့။ တိုင္းရင္းသားအေရးကို ကိုယ္စားျပဳ ပါတယ္၊ ေထာက္ခံပါတယ္၊ ေျပာမေနနဲ႔တဲ့။ အလုပ္နဲ႔သက္ေသျပ။ ေခါင္းေဆာင္မႈထဲမွာ တိုင္းရင္းသား ဘယ္ ႏွေယာက္ ပါသလဲ။ အဲသလို တကယ္ဖြဲ႔စည္းထားတာ၊ အလုပ္နဲ႔ သက္ေသျပႏိုင္တာက ပိုထိေရာက္ပါတယ္တဲ့"
ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးတြင္ ေပ်ာက္ဆံုးေနေသာ ဝန္ၾကီးမ်ားႏွင့္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား
အဲဒီေတာ့ ဒီကေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရအဖြဲ႔သစ္ ဝန္ၾကီးအဖြဲ႔ ကက္ဘိနက္ထဲမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြ ပါမလာတာက ေျပာစရာ ျဖစ္လာပါတယ္။
ႏိုင္ငံတကာမွာ ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္လာၾကတာ ၾကာပါၿပီ။ အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူေတြကလည္း ေျပာဆိုလာၾကတာ ၾကာပါၿပီ။ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ အစိုးရေရးရာ မူဝါဒဆံုးျဖတ္ခြင့္ေတြမွာ ပါဝင္သင့္တယ္။ ေနရာရသင့္တယ္ဆိုတာ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးလာခဲ့ၾကတယ္။ ဒီလိုေျပာဆိုရတာ အေျခခံအေၾကာင္းေတြ ရွိပါတယ္။ တကယ္ဆိုရင္ အမ်ဳိးသမီးေတြက လူဦးေရရဲ႕၊ တနည္းေျပာရင္ မဲဆႏၵရွင္ေတြရဲ႕ တဝက္နီးပါးကို ကိုယ္စားျပဳထားၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
အခုၿပီးခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာလည္း အစိုးရေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ထုတ္ျပန္တဲ့ တရားဝင္ စာရင္းဇယားေတြအရ မဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိသူ ၂၉ သန္းအနက္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္အတြက္ဆိုရင္ ၂၂.၄ သန္း၊ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္အတြက္ ၂၂.၂ သန္း မဲေပးခဲ့ၾကတယ္လို႔ ဒီဇင္ဘာလ ၇ ရက္ေန႔မွာ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့တယ္။ အမ်ဳိးသမီး မဲေပးပိုင္ခြင့္ရွိသူ ဘယ္ေလာက္ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိၿပီး၊ အမ်ဳိးသမီး မဲဆႏၵရွင္ မည္မွ်က မဲေပးခဲ့ၾကတယ္လို႔ ခြဲျခားေဖာ္ျပထားတာ မေတြ႔ရဘူး။ ေသခ်ာတာကေတာ့ အမ်ဳိးသမီးမဲဆႏၵရွင္ေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူဦးေရ ဖြဲ႔စည္းပံုအရ တဝက္နီးပါး၊ သို႔မဟုတ္ တဝက္ထက္မ်ားတာမ်ဳိး ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
အလားတူပဲ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြက ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း အမည္စာရင္းတင္သြင္းတဲ့ ေနရာမွာလည္း အမ်ဳိး သမီး ကိုယ္စားလွယ္ မည္ေရြ႔မည္မွ်ဆိုတာ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့တာမ်ဳိး မရွိဘူး။ ေရြးခ်ယ္ခံမယ့္ မဲဆႏၵ ေနရာေတြ အတြက္ စုစုေပါင္း ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း ၃, ဝ၆၉ ဦး ၿပိဳင္ဆိုင္တဲ့ေနရာမွာ (ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ၉၆၉ + အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ ၄၇၉ + တိုင္းေဒသၾကီး/ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ ၁၆ဝ၁ ဦး) အမ်ဳိးသမီး ကိုယ္စား လွယ္ေလာင္း အေရအတြက္က မည္ေရြ႔မည္မွ်ဆိုတာ ေဖာ္ျပမထားဘူး။ အဲဒါအျပင္ က်ေနာ္သိခ်င္ေနတဲ့ အခု မဲေနရာအမ်ားစု အႏိုင္ရရွိခဲ့သူ ၾကံံ႕ခိုင္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီက ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း ၁,၁၆၃ ဦး ၿပိဳင္ဆိုင္တဲ့ေနရာမွာ မည္ေရြ႔မည္မွ်ကို အမ်ဳိးသမီးေတြကို တင္သြင္းတယ္ဆိုတာ မသိခဲ့ရဘူး။ မျပည့္စံုတဲ့ သတင္းေတြအရ အမ်ဳိးသမီး ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းက ၁ဝ ဦးေလာက္ပဲ ရွိမယ္လို႔ထင္တယ္။
ဒါေပမဲ့ အခုေၾကညာတဲ့ အႏိုင္ရရွိသူ အမ်ဳိးသမီး လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြအေနနဲ႔ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္မွာ ၃၂၆ ဦးအနက္ ၁၄ ဦး၊ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္မွာ ၁၆၈ ဦးအနက္ ၆ ဦးဆိုၿပီး ေတြ႔ရတယ္။ တပ္မေတာ္သား ကိုယ္ စားလွယ္ အစုအဖြဲ႔ဘက္ကေတာ့ အမ်ဳိးသမီးကိုယ္စားလွယ္ တေယာက္တေလမွ တက္လာတာ မေတြ႔ရဘူး။ (တကယ္ဆိုရင္ ေဆးတပ္က အမ်ဳိးသမီး အရာရွိေတြကို ေရြးခ်ယ္မယ္ဆိုရင္လည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။) ၿခံဳၿပီး တြက္ရ မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္ အမတ္ ၆၅၆ ဦး (၆၆ဝ-၄)အနက္ အမ်ဳိးသမီး ကိုယ္စားလွယ္ ရာ ခိုင္ႏႈန္းက ၃.ဝ၄ % ပဲ ရွိတာ ေတြ႔ရတယ္။ အခု အမ်ဳိးသမီးအမတ္ ၂ဝ ဦးမွာေတာင္မွ အႏိုင္ရပါတီက ဘယ္ႏွ ဦး၊ အႏိုင္ရပါတီမဟုတ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကို ကိုယ္စားျပဳသူ အမ်ဳိးသမီးကဘယ္ႏွဦးဆိုတာ အခ်ဳိးခ်ၾကည့္ရင္ ပိုလို႔စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတာေတြ ေတြ႔ရႏိုင္ေသးတယ္။ စစ္အစိုးရက အာဏာမလႊဲခဲ့တဲ့ ၁၉၉ဝ ခုႏွစ္ ေရြး ေကာက္ပြဲမွာလည္း လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၄၈၅ မွာ အမ်ဳိးသမီး အမတ္က ၁၅ ဦးပဲ ႏိုင္တယ္ ဆိုေတာ့ရာ ခိုင္ႏႈန္းအ ရ ၃.ဝ၉ % ပဲ ရွိတာ ေတြ႔ရတယ္။ အခု ေရြးေကာက္ပြဲ၊လႊတ္ေတာ္နဲ႔ေတာ့ သိပ္မျခားနားလွေပဘူး။
လက္ရွိ သမၼတက တင္သြင္းတဲ့ အစိုးရသစ္ရဲ႕ ဝန္ၾကီးအဖြဲ႔ဝင္ေတြကို ေတြ႔ရတဲ့ အခါက်ေတာ့ အမ်ဳိးသမီး ကိုယ္စားျပဳမႈ သုည (ဝ) ျဖစ္ေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ ၾကံ႕ခိုင္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီ ဦးေဆာင္မႈမွာ အမ်ဳိးသမီး ဘယ္ ေလာက္ပါဝင္သလဲ။ ၾကံ႕ခိုင္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီ ေခါင္းေဆာင္မႈကို လူသိရွင္ၾကား ထုတ္ျပန္ထားတာ မဟုတ္ေလ ေတာ့ မသိရေသးဘူး။ ၾကံ႕ခိုင္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီက အမ်ဳိးသမီး ကိုယ္စားလွယ္ မည္ေရြ႔မည္မွ် ၿပိဳင္ခဲ့သလဲ..မည္မွ် အႏိုင္ရ အမတ္ ျဖစ္ခဲ့သလဲ ဆိုတာကလည္း စိတ္ဝင္စားစရာ တြက္ခ်က္ထုတ္ၾကည့္ဖို႔ေတာ့ ေကာင္းလွတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အမ်ဳိးသမီး အခြင့္အေရးကို ေလးစားပါတယ္ဆိုတာ အေျပာမဟုတ္၊ အလုပ္နဲ႔လည္း သက္ေသျပ ဖို႔ လိုေသးတယ္။ (စကားခ်ပ္။ တိုင္းရင္းသားအေရးလည္း အလားတူပါပဲ။ သမၼတက တင္သြင္းတဲ့ အစိုးရသစ္ ဝန္ၾကီး အဖြဲ႔ ၃၃ ဦးကို ေလ့လာၾကည့္ေတာ့ ဒုသမၼတ စိုင္းေမာက္ခမ္း (ရွမ္းျပည္နယ္၊ မဲဆႏၵ နယ္အမွတ္ ၃) နဲ႔ ဦးအုန္း ျမင့္ (ဗခ ေဟာင္း) ဖားကန္႔၊ ဦးေအးျမင့္ (ဗခ ေဟာင္း) ေမာ္လၿမိဳင္ ၃ ဦးသာပဲ တိုင္းရင္းသား ျပည္နယ္ ေတြက ယွဥ္ၿပိဳင္ထားသူဆိုတာ ေတြ႔ရတယ္။ က်န္တဲ့ ဝန္ၾကီး ၃ဝ က ျပည္မမဲဆႏၵနယ္ေတြက စစ္တပ္ကို ကိုယ္ စားျပဳတင္တာ၊ (မႏၲေလးတိုင္း၊ ဧရာဝတီတိုင္း၊ ပဲခူးတိုင္း..စသျဖင့္)ကတင္ထားသူေတြျဖစ္ေနတာ ေတြ႔ရတယ္။)
အမ်ဳိးသမီးေတြ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ႏိုင္သလား၊ ေခါင္းေဆာင္ႏိုင္သလား။
ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြကို ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ဦးေဆာင္တဲ့ေနရာမွာ ထားဖို႔ ဆိုတဲ့ကိစၥဟာ သီအိုရီ ၂ ခု အေပၚ အေျခခံ စဥ္းစားေျပာဆိုၾကတာ ျဖစ္တယ္။ ပထမစဥ္းစားခ်က္ သီအိုရီက ေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြကို ေနရာသာေပးလိုက္၊ သူတို႔က မုဆိုးစိုင္သင္ လုပ္ရင္းနဲ႔ သင္ယူသြားလိမ့္မယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြလည္း ေယာက္်ားေတြလိုပဲ စဥ္းစားဆံုးျဖတ္တတ္တယ္၊ အရည္အခ်င္းရွိတယ္ဆိုတာ ျပသႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒုတိယ စဥ္းစားခ်က္ကေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြကို ေသခ်ာ ခြန္အား အာဏာ အရည္အခ်င္း ျမႇင့္တင္ေပး။ empowerment လုပ္။ ၿပီးမွသာ ေနရာေပးဆိုတဲ့ စဥ္းစားခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေလ့လာေတြ႔ရွိ ခ်က္ေတြအရ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ အားေကာင္းခ်က္က သူတို႔က အစဥ္အလာအရ မိသားစုကို ျပဳစုေစာင့္ ေရွာက္လာခဲ့ရသူေတြ ျဖစ္ေလေတာ့ လူမႈေရးဆိုင္ရာ မူဝါဒခ်မွတ္ေရးေတြမွာ အားေကာင္းတယ္။ လူမႈေရးက႑ ကို ပိုလို႔အေလးထားၾကတယ္ဆိုတာ ေတြ႔ရတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြကို ႏိုင္ငံဦးေဆာင္မႈ အခန္းက႑မွာ ျမင့္ျမင့္မားမား ေနရာေပးေရးဆိုတာ ႏိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အေျမာ္အျမင္နဲ႔လည္း အမ်ားၾကီးဆိုင္တယ္လို႔ ထင္မိပါတယ္။ (ေအာက္မွာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ပါလီမန္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား သမဂၢရဲ႕ စီမံခ်က္ျဖစ္တဲ့ "ပါလီမန္တြင္းရွိ အမ်ဳိးသမီးမ်ား" Women in Parliament ဆိုတဲ့ စီမံခ်က္က အခ်က္အလက္ေတြကို ႏိႈင္းယွဥ္ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အခ်ဳိ႕ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြက ေရွး႐ိုးစြဲဆန္၊ မဟာဖိုဝါဒ ရွိၾကပါတယ္။ ဂ်ပန္လိုႏိုင္ငံမ်ဳိးမွာ အမ်ဳိးသမီးအမတ္ နည္းတာ ကို ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ အေမရိကန္မွာကေတာ့ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ သေဘာ၊ အရည္အခ်င္းရွိသူ ဦးစားေပး ၿပိဳင္ဆိုင္တဲ့ သေဘာေၾကာင့္ အမ်ဳိးသမီးေတြ ေနရာရမႈ အားနည္းတာကို ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ စိတ္ဝင္စားစရာက ကြန္ျမဴနစ္/ ဆိုရွယ္လစ္ အယူအဆ ရွိၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ အမ်ဳိးသမီး လြတ္ေျမာက္ ေရး အယူအဆေၾကာင့္ အမ်ဳိးသမီးေတြ ေနရာေကာင္းေကာင္း ေပးထားတာ ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ တ႐ုတ္၊ ဗီယက္ နမ္၊ လာအိုႏိုင္ငံ လႊတ္ေတာ္ေတြကို ၾကည့္ရင္ ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ႏိုင္ငံတခုမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြ ေခါင္းေဆာင္ ေနရာရတာ တိုင္းျပည္ ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝမႈ၊ စီးပြားေရး/လူမႈေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈနဲ႔လည္း မဆိုင္လွပါဘူး။ ဥပမာ အေရွ႕ တီေမာလို ႏိုင္ငံမ်ဳိးမွာ အမတ္စုစုေပါင္း ၈၇ မွာ အမ်ဳိးသမီး ၂၂ ရွိတာ (၂ဝဝ၅ စာရင္း) ေတြ႔ရပါ လိမ့္မယ္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံ လာအိုႏိုင္ငံမွာလည္း အမတ္စုစုေပါင္း ၁ဝ၉ မွာ အမ်ဳိးသမီး ၂၅ ဦး ရွိတာ ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။
တခါ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ ျဖတ္သန္းခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္း၊ ကုလသမဂၢ စတဲ့ အင္အားစုေတြရဲ႕ ပံ့ပိုးမႈနဲ႔အတူ ႏိုင္ငံသစ္ခ်င္တဲ့ အေနအထားမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြကို အထူးေနရာ ေပးခဲ့ၾကတာ ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ဥပမာ - မ်ဳိးျဖဳတ္သတ္စစ္ပြဲေတြ ၾကံဳခဲ့တဲ့ႏိုင္ငံ ရဝမ္ဒါဆိုရင္ အမတ္ ၈ဝ မွာ အမ်ဳိးသမီး လႊတ္ေတာ္အမတ္က တဝက္နီးပါး ေနရာရထားပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္ၾကသူ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အေျမာ္အျမင္အေပၚ အမ်ားၾကီး မူတည္ေနပါတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံက ယခင္ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း တက္ဆင္လက္ထက္မွာေတာင္ ေထာင္စုႏွစ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဆိုင္ရာ ရည္မွန္းခ်က္ MDGs ေတြ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေရး စဥ္းစားၾကေတာ့ သူတို႔က အတန္ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးလို႔၊ ေထာင္စုႏွစ္ ရည္မွန္းခ်က္ အေတာ္မ်ားမ်ားလည္း ျပည့္မီေနၿပီး ျဖစ္ေတာ့ကာ၊ သူတို႔က MDG Plus (ေထာင္စုႏွစ္ ရည္မွန္းခ်က္ေတြထက္ အပို) ရည္မွန္းခ်က္ေတြအျဖစ္ ၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္မွာ ရည္မွန္း အိမ္မက္ ခဲ့ၾကပါေသးတယ္။ လက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ အကန္႔အသတ္ေတြ ရွိေနေသးေပးမယ့္ အဲဒီအိပ္မက္ေတြထဲ မွာ "ႏိုင္ငံလႊတ္ေတာ္ထဲ ရွိေနတဲ့ အမ်ဳိးသမီး အေရအတြက္ကို ၂ဝဝ၂-၂ဝဝ၆ အတြင္း ၂ ဆ တိုးတက္လာေစေရး၊ ေဒသဆိုင္ရာ အစိုးရေတြ (ၿမိဳ႕ပိုင္၊ ခ႐ိုင္ပိုင္) ေနရာေတြနဲ႔ ထိပ္တန္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရာထူးေတြမွာ အမ်ဳိးသမီးအေရအတြက္ ၂ ဆ တိုးလာေစေရး" ခ်မွတ္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါေသးတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ခဝတ၊ မဝတ ဥကၠ႒ေတြထဲမွာ အမ်ဳိးသမီး ဘယ္ႏွဦး ရွိပါသလဲ။ အခု အသစ္ေပၚထြက္လာတဲ့ ေဒသဆိုင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး က႑ေတြမွာလည္း အမ်ဳိးသမီးၿမိဳ႕ပိုင္၊ နယ္ပိုင္ေတြ ဘယ္ေလာက္ရွိလာမွာလဲ။ ဒီ ျပႆနာရဲ႕ ေရေသာက္ျမစ္ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကေတာ့ စစ္ေရး-လံုျခံဳေရး အသားေပးဝါဒ၊ တို႔ေယာက္်ား ေတြကသာ စြမ္းႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ မဟာဖိုဝါဒထဲက မထြက္ႏိုင္ၾကေသးဘူး ဆိုႏိုင္သလို၊ တဖက္မွာလည္း အမ်ဳိးသမီး ေတြ အခန္းက႑ ျမႇင့္တင္ေပးဖို႔ ဘယ္ေလာက္ ပ်က္ကြက္ေနတယ္ ဆိုတာလည္း ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။
စီေဒါနဲ႔ က်ား-မတန္းတူမႈ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေရး
ျမန္မာႏိုင္ငံက အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ နည္းေပါင္းစံုနဲ႔ ခြဲျခားဖိႏွိပ္ဆက္ဆံမႈမ်ား အဆံုးသတ္ေစေရး ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူညီခ်က္ CEDAW ကို ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ကတည္းက သေဘာတူညီ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ပါတယ္။ ေယဘု ယ် အားျဖင့္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြ ၾကံဳရေလ့ရွိတာ၊ နစ္နာေနၾကတာျဖစ္တဲ့ ျပႆနာ ေတြက လုပ္သားေနရာခ်မႈမွာ ပါဝင္မႈ ရာခိုင္ႏႈန္းနည္းပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြ လုပ္ငန္းခြင္မွာ ေနရာမ ရႏိုင္တာ၊ အလုပ္ရျပန္ရင္လည္း လုပ္ခနည္း၊ အခ်ိန္ရွည္ အလုပ္မ်ဳိး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဆင့္ျမင့္ ရာထူးရာခံေတြအတြက္ဆိုရင္ အမ်ဳိးသမီးေတြ ပါဝင္မႈက ပိုနည္းေနတတ္ပါတယ္။ လိင္ကြဲျပားမႈအေပၚ ျဖစ္တဲ့ အၾကမ္း ဖက္မႈေတြ၊ အိမ္တြင္း အၾကမ္းဖက္မႈေတြလည္း ၾကံဳရတတ္ပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ သူတို႔ကုိယ္သူတို႔ ကာကြယ္ခုခံမႈ မလုပ္ႏိုင္ေအာင္ ခြန္အား အာဏာလည္း နည္းေနတတ္ၾကပါတယ္။
ဒီေနရာေတြမွာ ျဖစ္တတ္တာက ရာထူးခန္႔ထားေရး ေကာ္မတီမွာ ဦးေဆာင္ေနတာ ေယာက္်ားေတြခ်ည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရာထူးဝန္ခ်ဳပ္၊ ဝန္ထမ္းေရြးခ်ယ္ ေလ့က်င့္ေပးေရး အဖြဲ႔ဆိုတာက စစ္ဗိုလ္ေဟာင္းေတြ၊ ေယာက္်ားေတြခ်ည္း ဦးေဆာင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ တခါ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရဖြဲ႔စည္းပံုမွာက အမ်ဳိးသမီးေတြက နစ္နာတယ္ထင္လို႔ရွိရင္ တိုင္ၾကားႏိုင္တဲ့ အြန္ဘာ့မင့္႐ုံး Ombudsman လို၊ က်ား-မ လိင္ကြဲျပား မႈ တန္းတူေရး႐ုံး Gender Equality Office/ Balancing Committee လိုမ်ဳိးလည္း မရွိပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းက လက္ခံထားခ်က္၊ လက္ေတြ႔ အခက္အခဲေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ရင္လည္း တခ်ဳိ႕ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ အစိုးရဝန္ထမ္းေတြက သမဂၢေတြ ဖြဲ႔ပိုင္ခြင့္ ရွိၾကၿပီး၊ နစ္နာရင္ စုေပါင္းအေရးဆိုတာမ်ဳိး လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ အလုပ္သမားသမဂၢေတြလည္း မရွိျပန္ပါဘူး။
ဒါဆိုရင္ အမ်ဳိးသမီးေတြ အရည္အေသြး ျမႇင့္တင္ေရးအတြက္ အစိုးရက အစီအစဥ္ခ် လုပ္ေဆာင္ေနပါသလား။ အမ်ဳိးသမီး ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အစီအစဥ္ေတြလည္း အစိုးရဆီမွာ မရွိေနျပန္ပါဘူး။ တကယ္ေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြကို တကယ္ေနရာ ေပးခ်င္တယ္ဆိုရင္ တည္ရွိေနတဲ့ အကန္႔အသတ္-အတားအဆီးေတြကို တဖက္က ေလွ်ာ့ခ်ေပးဖို႔ လိုအပ္သလို၊ တဖက္ကလည္း သူတို႔ စိတ္ဝင္စားမႈနဲ႔ အရည္အေသြးကို ျမႇင့္တင္ေပးေနရမွာပါ။ ဒီေနရာမွာ CEDAW ေကာ္မတီက ျမန္မာႏိုင္ငံ တည္ဆဲဥပေဒေတြထဲမွာ CEDAW နဲ႔ အညီ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရာဇဝတ္ဥပေဒ၊ တရားမဥပေဒ၊ တည္ဆဲဥပေဒေတြကို စိစစ္ျပင္ဆင္ဖို႔ အၾကံေပးထားတာ ၾကာပါၿပီ။ ဦးထြန္းထြန္းဦးနဲ႔ က်န္ အမ်ဳိးသား ၆ ဦး ဦးေဆာင္တဲ့ ျပည္ေထာင္စု တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က ဒီကိစၥေတြကို စိစစ္ၾကမွာလား၊ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ေတြက ဒီကိစၥေတြ ေဆာင္ရြက္ၾကမွာလား... ဆိုတာ စဥ္းစားၾကည့္ ေတာ့ ဦးစားေပးအစီအစဥ္မွာ ရွိဟန္မတူပါဘူး။
ဒါတင္မကပါဘူး။ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းကို တကယ္ေျပာင္းလဲခ်င္တယ္ဆိုရင္ လုပ္ေဆာင္စရာ ကိစၥေတြက အမ်ားအ ျပား ရွိေနပါေသးတယ္။ ပညာေရးက႑မွာ လိင္ကြဲျပားမႈအေပၚ အေလးထားတဲ့ ပညာေရးသင္႐ိုးညႊန္းတန္းေတြ ျဖစ္လာေစေရး၊ အစိုးရဌာနေတြနဲ႔ လုပ္ငန္းခြင္ေတြမွာ လိင္ကြဲျပားမႈအေပၚ အေလးထားတတ္ဖို႔ Gender sensitivity education သင္တန္းေတြေပးဖို႔ လိုအပ္ေနပါေသးတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြဘဝ တကယ္ျမင့္တက္လာေအာင္လည္း အျပဳသေဘာ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြ affirmative actions ေတြ လိုအပ္ေနပါတယ္။ ေနျပည္ေတာ္ ဒီဇိုင္းအသစ္က ဒီလိုစဥ္းစားခ်က္ေတြ ရွိပါရဲ႕လား။ ေမးခြန္းထုတ္စရာပါ။
တကယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ အာဏာကို ပိုမိုတိုးတက္လာေစေရး ေဆာင္ရြက္ၾကတာခ်ည္း မဟုတ္ပါဘူး။ အတူတကြ ႏိုင္ငံကို တည္ေဆာက္ၾကရတာပါ။ တိုင္းရင္းသားနဲ႔ ဗမာေတြနဲ႔မွ မဟုတ္။ က်ားနဲ႔ မ တန္းတူရည္တူ လက္တြဲၿပီး တည္ေဆာက္ဖို႔လည္း လိုအပ္ေနေၾကာင္းပါ။
0 comments:
Post a Comment