သတင္းေထာက္မ်ားအတြက္ သခ်ိၤဳင္းနိုင္ငံ

အက်ဥ္းက် သတင္းေထာက္ ကမၻာမွာ ျမန္မာ စတုတၳ အမ်ားဆံုး

By ေဒၚလွလွသန္း အဂၤါ, 15 ေဖေဖာ္ဝါရီ 2011
CPJ ေခၚ သတင္းေထာက္မ်ား ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေရး ေကာ္မတီက သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ၂၀၁၀ ခုႏွစ္မွာ ကမၻာတ၀န္းက သတင္းေထာက္ေတြ ဖမ္းဆီးခံရတာဟာ စံခ်ိန္တုိးခဲ့တယ္လို႔ မီးေမာင္း ထုိးျပထားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အဖမ္းခံရတဲ့ သတင္းေထာက္ ဦးေရဟာ ကမၻာေပၚမွာ စတုတၳ အမ်ားဆုံး လုိက္တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ အျပည့္အစုံကို ေဒၚလွလွသန္းက တင္ျပေပးထားပါတယ္။

သတင္းမီဒီယာအေပၚ တုိက္ခုိက္မႈမ်ားလုိ႔ ေခါင္းႀကီးတပ္ထားတဲ့ CPJ ရဲ႕ ႏွစ္ပတ္လည္ အစီရင္ခံစာမွာ ၂၀၁၀ အတြင္း သတင္းေထာက္ေတြ၊ အယ္ဒီတာေတြ၊ ဓာတ္ပုံသတင္းေထာက္ေတြ ဖမ္းဆီး အက်ဥ္းက်ခံေနရတာဟာ ကမၻာတ၀န္း ၁၄၅ ဦးရွိၿပီး ဒါဟာ ၁၉၉၆ ခုေနာက္ပိုင္း အက်ဥ္းက်ေနတဲ့ သတင္းေထာက္ အေရအတြက္ အမ်ားဆုံးျဖစ္တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ အမ်ားဆုံးက တ႐ုတ္နဲ႔ အီရန္မွာ အက်ဥ္းက် သတင္းေထာက္ေပါင္း ၃၄ ဦးရွိၿပီး အီရီထရီးယားက ၁၇ ဦးနဲ႔ ျမန္မာက စတုတၳ အမ်ားဆုံး ျဖစ္ပါတယ္။

ေဘာ့ဘ္ ဒိဇ္ (Bob Dietz) ဟာ CPJ ရဲ႕ အာရွေရးရာ ညိႇႏႈိင္းေရးမွဴး ျဖစ္ပါတယ္။

“ျမန္မာႏုိင္ငံကိုၾကည့္ရင္ အက်ဥ္းခ်ခံ သတင္းေထာက္ အေရအတြက္ စတုတၳ အမ်ားဆုံးႏုိင္ငံ ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ စာရင္းအရ အက်ဥ္းက်ေနတဲ့ သတင္းေထာက္ ၁၃ ဦး ရွိပါတယ္။ အဲဒီအထဲက ၁ ဦး ျပန္လြတ္လာေတာ့ အခု ၁၂ ဦး ရွိတယ္လို႔ ဆုိရမွာပါ။ ဒါေပမဲ့လည္း အေရအတြက္ အတိအက် ဆုိတာက အေျပာင္းအလဲ လြယ္ေနေတာ့ အေသအခ်ာေျပာဖုိ႔ ခက္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အခု ေဖေဖာ္၀ါရီလက အသက္ ၅၈ ႏွစ္အရြယ္ ဦးေမာင္ေမာင္ေဇယ်ကုိ ေထာင္ဒဏ္ ၁၃ ႏွစ္ ခ်လိုက္တာပါပဲ။ လူ၀င္ မႈ ႀကီးၾကပ္ေရးနဲ႔ အီလက္ထေရာနစ္ ဥပေဒ အရပါ။ ဒီဇင္ဘာလတုန္းက သူ႔ရဲ႕သား စည္သူေဇယ်ကိုလည္း အဲဒီလို မ်ဳိး အလားတူ ျပစ္မႈနဲ႔ ေထာင္ဒဏ္ ၈ ႏွစ္ ခ်ခဲ့ပါတယ္။”

၂၀၁၀ မွာ အက်ဥ္းက်ေနတဲ့ သတင္းေထာက္ေပါင္း ၁၃ ဦးနဲ႔ Myanmar Tribune ထုတ္ေ၀သူ ဦးေအာင္ေက်ာ္ ဆန္းဟာ ေတာင္ႀကီးေထာင္ကေန ဇန္န၀ါရီလ ၂၆ ရက္ေန႔က လြတ္ေျမာက္လာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

CPJ ေထာက္ျပခဲ့သလိုပဲ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ဖိႏွိပ္မႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာအစိုးရ အေနနဲ႔ စာရင္းတင္သလို တျခား စာရင္း၀င္တာေတြလည္း ရွိတယ္လို႔ ျပည္ပေရာက္ BMA သတင္းသမဂၢ ဥကၠ႒ ဦးေမာင္ေမာင္ျမင့္က ေျပာပါတယ္။

“ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အေျခအေနက ေျပာမယ္ဆုိရင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ရင္ အနိမ့္ဆုံး အဆင့္မွာပါ။ သတင္းသမားေတြကုိ ဖမ္းဆီးထားတဲ့ ေနရာမွာေတာ့ ကမၻာမွာ စတုတၳ လုိက္တာေပါ့။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ သတင္းသမားေတြရဲ႕ အဆုိးဆုံးရန္သူ ၁၀ ေယာက္ စာရင္းထဲမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး သန္းေရႊ ပါပါတယ္။ ဆုိလိုတာကေတာ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ သတင္းသမားေတြကုိ အႏၲရာယ္ေပးတဲ့ ေနရာမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ျမန္မာႏုိင္ငံက အစိုးရဟာ အင္မတန္မွ နာမည္ဆုိးနဲ႔ ေက်ာ္ၾကားတဲ့ အစိုးရ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။

“ၿပီးေတာ့ သတင္းသမားေတြကို အေရးယူတဲ့ ေနရာမွာလည္း အဆုိးဆုံးက သတင္းသမားေတြကုိ သူတုိ႔တပ္ခ်င္တဲ့ ပုဒ္မ တပ္ၿပီးေတာ့ သူတုိ႔ယူခ်င္တဲ့ ဥပေဒနဲ႔ သူတို႔ျပခ်င္တဲ့ ဥပေဒကုိ ျပၿပီးေတာ့ သူတုိ႔ေပးခ်င္တဲ့ အျပစ္ဒဏ္ကုိ ေပးေလ့ရွိတဲ့ အက်င့္ပါပဲ။ ဆုိလိုတာက သတင္းသမားကို အင္တာဗ်ဴးလို႔ ဆုိၿပီးေတာ့ အေရးယူဖို႔အတြက္ ဥပေဒ မရွိတဲ့ အခါၾကေတာ့ ေမာ္ေတာ္ဆုိင္ကယ္ ေနာက္ကေန လိုက္စီးတယ္ဆုိတဲ့ ဥပေဒမ်ဳိးနဲ႔ သူတုိ႔ အေရးယူေလ့ ရွိပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ မေတာ္တဲ့ ပုဒ္မေတြ တပ္ၿပီးေတာ့လည္း အေရးယူေလ့ ရွိပါတယ္။

“နာဂစ္မုန္တုိင္းတုန္းက သြားၿပီး ကူညီခဲ့တဲ့ သတင္းသမားေတြကုိ အေရးယူတဲ့ အခါၾကေတာ့ မေတာ္မတရား သျဖင့္ ဘာမွ မပတ္သက္တဲ့ ဥပေဒေတြ ျပၿပီးေတာ့ အေရးယူပါတယ္။ အဆုိးဆုံး ဥပေဒ၊ သူတို႔ အမ်ားဆုံး သုံးေလ့ရွိတဲ့ ဥပေဒကေတာ့ ႏုိင္ငံျခားနဲ႔ တရားမ၀င္ ဆက္သြယ္တယ္ဆုိတဲ့ ဥပေဒမ်ဳိး၊ အဲဒီဥပေဒက ဘယ္ေလာက္အထိ ဆြဲဆန္႔လုိ႔ ရသလဲဆုိရင္ အီးေမးလ္တေစာင္ ႏုိင္ငံျခားကို ပို႔မိရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ႏုိင္ငံျခားက ဖက္စ္တေစာင္ လက္ခံမိလို႔ရွိရင္ အဲဒီသတင္းေထာက္ဟာ ေထာင္ဒဏ္ ႏွစ္ရွည္ က်ႏုိင္ပါတယ္။ ၆၅ ႏွစ္ေလာက္အထိ သူတုိ႔ အေရးယူတာမ်ဳိးေတြ ရွိပါတယ္။

“အီလက္ထေရာနစ္ ဥပေဒဟာလည္း အခုေနာက္ပုိင္း ေတာ္ေတာ္ေလးကို အသုံးမ်ားလာတဲ့ ဥပေဒ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီလို ဥပေဒမ်ဳိးေတြနဲ႔ အဲဒီေလာက္ ဖိႏွိပ္ေနတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ျမန္မာအစိုးရဟာ တကယ္ကုိ နာမည္ဆုိးနဲ႔ ေက်ာ္ၾကားတဲ့ အစုိးရ ျဖစ္ေနရတာပါ။”

ျမန္မာအစိုးရသစ္ လက္ထက္မွာ ဒီမုိကေရစီ မ႑ဳိင္တရပ္ျဖစ္တဲ့ သတင္းမီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ အေျပာင္းအလဲ သိပ္မျမင္ေပမဲ့လုိ႔ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ အကူအညီနဲ႔ CPJ အေနနဲ႔ ဆက္လက္ ဖိအားေပးသြားမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ မစၥတာ ဒိဇ္က ေျပာပါတယ္။

“ျမန္မာျပည္ကို ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ေတြ႕ရတာက အစုိးရက သတင္းမီဒီယာေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔၊ လြတ္လပ္စြာ ေ၀ဖန္ ေျပာဆုိမႈကို ႏွိပ္ကြပ္ဖို႔ ႏွစ္ရွည္ ေထာင္ဒဏ္ေတြကို စီရင္ေနတာပါပဲ။ အခု ေနာက္အစုိးရသစ္ တက္လာမယ္ ဆုိရင္လည္း အေျခအေန ေျပာင္းလဲဖုိ႔ မျမင္ပါဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ သတင္းမီဒီယာ လုပ္ငန္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေထာင္ဒဏ္ စီရင္ခံရမယ္ ဆုိတာကို ေတြ႔ရမယ့္ အလားအလာေတြ ျမင္ရတာပါပဲ။ က်ေနာ္တုိ႔ CPJ အဖြဲ႕ကေတာ့ အစုိးရသစ္အဖြဲ႕ကို ေစာင့္ၾကည့္သြားမယ့္အျပင္ ကုလသမဂၢ၊ အာဆီယံအျပင္ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းေတြကို စည္း႐ုံးၿပီးေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ သတင္းမီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ပုိၿပီးေတာ့ ရရွိေအာင္ ဖိအားေပး လုပ္ေဆာင္သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။”

အခုလို ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ သတင္းေထာက္ေတြ ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္ စီရင္ခံရမယ့္ အႏၲရာယ္ ရွိေနေပမဲ့လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ သတင္းလုပ္ငန္းကုိ စိတ္ပါ၀င္စားၾကသူေတြ ပိုမ်ားလာတာ အားရစရာေကာင္းတဲ့ အေၾကာင္းလည္း CPJ အဖြဲ႕က ေျပာခဲ့ပါတယ္။