က်မ၏ စု

(Reader Digest, Volume 96, No.575, FEBRUARY 2011 မွ Noriko Ohtsu ရဲ႕ MY FRIEND SUU ကို ဒီပါေအာင္ က ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုၿပီး ေဖ့စ္ဘုတ္မွာ တင္ထားပါတယ္။ အဲဒါကို ဒီမွာ ျပန္လည္ ေဖာ္ျပလိုက္ ပါတယ္။)

ကမာၻကသိၾကတဲ့ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဆိုတာ ရဲစြမ္းသတၱိရွိတဲ့ ဟီးရိုးတစ္ေယာက္၊ ႏိုဘယ္ၿင္ိမ္းခ်မ္းေရး ဆုရွင္ မၾကာခင္ကမွ လြတ္လာတဲ့ အက်ဥ္းသား၊ ႏွစ္၂၀ ေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္ ျမန္မာျပည္မွာ ဒီမိုကေရစီ မီးေတာက္ေလး အညြန္႔တစ္လူလူ ျဖစ္လာေအာင္ ထြန္းညိွေပးတဲ့ လူတစ္ေယာက္ အျဖစ္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္လို႔ က်မ အတြက္ေတာ့ “စု” ဆိုတာ - နာမ္စား အေနနဲ႔ ေခၚတဲ့ “စု” ဆိုတဲ့ အမ်ိဳးသမီးဟာ ခပ္ရိုးရိုးပါပဲ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၃၅ ႏွစ္ေလာက္က ေအာက္စဖို႔ဒ္မွာ စာေပပညာသင္ၾကားေနတဲ့ လူငယ္အိမ္ေထာင္ရွင္္ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦး အျဖစ္ “စု” ကို စတင္သိကၽြမ္းခဲ့ပါတယ္။ သူမဟာ အလြန္ေတာ္တဲ့ အိမ္ေထာင္ရွင္မတစ္ဦး ျဖစ္သလို အလြန ္ၾကင္နာ တတ္တဲ့ အေမတစ္ဦးလည္း ျဖစ္တယ္။

က်မဟာ သူေယာက်္ား မိုက္ကယ္ အဲရစ္ကို ပထမ စတင္သိခဲ့တာပါ။ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္က လန္ဒန္မွာရွိတဲ့ အေရွ႕တိုင္းႏွင့္ အာဖရိက ေလ့လာေရးေက်ာင္း (SOAS) မွာ က်မနဲ႔ သူဟာ တိဘက္ ဘာသာစကားက ိုအတူတူ သင္ၾကားရင္းေတြ႔ခဲ့တာပါ။ အဲရစ္ဟာေခ်ာေမာတယ္လို႔ မေျပာႏိုင္ေပမယ္ က်မကေတာ့ သူကို သေဘာက် ပါတယ္။ သူ႔ရဲ့ ၾကင္နာတတ္တဲ့ ႏွလံုးသားနဲ႔ လူႀကီးလူေကာင္းဆန္တဲ့ အသြင္အျပင္ဟာ လူေတြကို ေက်နပ္ႏွစ္သိမ့္ႏိုင္ပါရဲ့။

အဲ့ဒီတုန္းက သူ့အသက္ဟာ ၂၇ ႏွစ္ပဲ ရွိေသးေပမယ့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံအထက္ပိုင္းက ေသးငယ္လွတဲ့ တိဘက္ႏိုင္ငံရဲ့ ေတာ္၀င္မိသားစုေတြကို အဂၤလိပ္စာ သင္ၾကားေပးေနတာ အေတာ္ၾကာခဲ့ပါၿပီ။ သူ႔ရဲ့ မရိတ္မသင္ဘဲ ထားထားတဲ့ ဆံပင္၊ မုတ္ဆိတ္ေတြနဲ႔ ရွည္လ်ားတဲ့ အရပ္ေၾကာင့္ သူ႔ကိုေတြ႕တာနဲ႔ ဟိမ၀ႏၱာက ဘီလူးတစ္ေကာင္ ကိုယ္ထင္မ်ား ျပေနသလားလို႔ေတာင္ ထင္ရတယ္။ သူ႔ကိုယ္သူ မိတ္ဆက္ၿပီးေတာ့ ေက်နပ္ပီတိျဖာေနတဲ့ အျပံဳးနဲ႔ ေျပာတာက “က်ေနာ့္ အမ်ိဳးသမီးက ျမန္မာဗ်” တဲ့။

ေနာက္ပိုင္း ေရစက္ပါလာေလသလားေတာ့ မသိပါ။ က်မေယာက်ာ္း ဂ်ပန္လူမ်ိဳး ဆာဒါရိုရွိ (ဆိုဗီယက္ ယူနီယံမွာ စီးပြားေရး ကၽြမ္းက်င္သူအျဖစ္ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သူ) ေရာ၊ “စု” နဲ႔ က်မေရာ၊ ၁၉၇၃ ခုႏွစ္မွ ေမြးတဲ့ ကေလးေလး အလက္ဇန္ဒါေရာ၊ မိုက္ကယ္ပါ လန္ဒန္ကေန ေအာက္စဖို႔ဒ္ကို အတူတကြ ေျပာင္းေရြ႕ ခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ ရလဒ္ကေတာ့ က်မတို႔အားလံုး တစ္ေယာက္အေၾကာင္းတစ္ေယာက္ ေကာင္းေကာင္းသိ သြားၾကတာေပါ့။ အာရွက လာၾကတဲ့ “စု” နဲ႔ က်မ ႏွစ္ေယာက္လံုး အတြက္ေတာ့ ပိုုၿပီး အကူအညီရပါတယ္။ ေ၀း ကြာတဲ့ ကမာၻ႔ရဲ့ အေရွ႕ျခမ္းက လာသူေတြ နည္းနည္းေလးပဲ ရွိတဲ့ၿမိဳ႕ မွာေလ။ က်မတို႔ဟာ ေအာက္စဖိုဒ့္က ဘယ္သူငယ္ခ်င္းနဲ႔မွ မခင္ဖူးတဲ့ ခင္မင္မႈမ်ိဳးနဲ႔ ခင္ခဲ့ၾကပါတယ္။

“စု” ကို က်မ စေတြ႔ဖူးေတာ့ ကေလး တြန္ုးလွည္းေလးကို တြန္းလာတဲ့ လွပငယ္ရြယ္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေလးေလ။ ျမန္မာ့ရိုးရာ ထမီကို ၀တ္ဆင္ထားပါတယ္။ ထမီဆိုတာ မေလးနဲ႔ အင္ဒိုမွာ အမ်ိဴးသမီးေတြ ၀တ္ေလ ့၀တ္ထ ရွိတဲ့ လံုခ်ည္နဲ႔ ခပ္ဆင္ဆင္ပါပဲ။ သူမက ဆံပင္ကို တစ္ပတ္လ်ိဳဆံထုံး ထံုးၿပီးေတာ့ ေနာက္ကို တြဲခ်ထားတယ္။ သူ့ၾကည့္ရတာ ၂၉ ႏွစ္လို႔ကို မထင္ရဘူး။ သူက မိုက္ကယ္ထက္ ၁ ႏွစ္ပိုႀကီးတယ္။ ဒါေပမယ့္ မိုက္ကယ္ ကေတာ့ သူနဲ႔ တြဲသြားရင္ သူအေဖလို႔ ထင္ရတယ္။

“စု” နဲ႔ က်မနဲ႔ဟာ စားစရာ အခ်ိဳအခ်ဥ္ေတြ လဲရတာ ၀ါသနာပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေအာက္စဖိုဒ့္က ေစ်းထဲမွာ အတူတူ ေစ်း၀ယ္ၾကတယ္။ က်မတို႔ဟာ ဟိုစပ္စပ္ ဒီစပ္စပ္ ေလ်ာက္ၾကည့္ၾကတာေပါ့။ ၀ယ္ခ်င္တာကို ၾကည့္ထားရတာေလ။ ဒါမွ ေစ်းႏႈန္းခ်ေရာင္းတဲ့အခါ အလြယ္တကူ ရွာလို႔ ရမွာေပါ့။ “စု” ဟာ သူမ၀တ္ဖို႔ လံုခ်ည္ ကို သူ႔ဖာသူ ရက္ေလ့ရွိပါတယ္။

မိုက္ကယ္ဟာ သူ႔ရဲ့တိဘက္ဆိုင္ရာ သုေတသန လုပ္ငန္းကို ႀကိဳးစားၿပီး အဆံုးသတ္ဖို႔ လုပ္ေနပါတယ္။ ဒါေပ မယ့္ သူ႔မွာ ၀င္ေငြက နည္းေနပါတယ္။ “စု” က က်မ ကိုေျပာတယ္၊ “ႏိုရီကိုေရ … က်မတို႔ေတာ့ ေပါင္တစ္တယ္ ေနာက္ဆံုးပဲ က်န္တဲ့အထိ ျဖစ္သြားၿပီ။ ဒီကမာၻမွာ ဘာလုပ္လို႔ ရပါဦးမလဲ”။ ဒါေပမယ့္လို႔ “စု”ဟာ ေစ်း သက္သက္ သာသာနဲ႔ ညစာ ျပင္ဆင္ခ်က္ျပဳတ္ရတဲ့ေနရာမွာ ေတာ္ေတာ္ ေတာ္ပါေပတယ္။ သူမရဲ့ မိန္းမ မာနက ငါးနဲ႔ အာလူးေခ်ာင္း သို႔မဟုတ္ ဘာဂါနဲ႔ က်န္တဲ့ အျမန္စာေလာက္ကို လုပ္ဖို႔ ခြင့္မျပဳခဲ့ပါဘူး။ သူမဟာ ခရစၥမတ္ ကိတ္ကိုေတာင္ ခရစၥမတ္ မေရာက္ခင္ ၆ လေလာက္ ကတည္းက လုပ္စားတတ္ေသး။

က်မက ဘယ္အခ်ိန္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ကူညီဖို႔ ႀကိဳးစားတဲ့ အေနနဲ႔ သူတို႔မိသားစု ႀကိဳက္တတ္တဲ့ ဂ်ပန္ရိုးရာ အစားအစာ ရွဘူ-ရွဘူ (shabu-shabu)၊ ဆုကီယာကီ sukiyaki (ေဟာ့ေပါ့ပံုစံမ်ိဳး) နဲ႔ တန္ပူရာ (tempura) ကို ခ်က္ျပဳတ္ၿပီး ညစာ အတူစားဖို႔ ဖိတ္ေခၚခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီေနာက္မွာ ဆဒါယိုရွိ နဲ႔ က်မ ဂ်ပန္ကို ျပန္ခဲ့ၾကပါတယ္။ က်မတို႔ျပန္ေရာက္ၿပီး ၁၀ ႏွစ္ အၾကာ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္မွာ “စု”ဟာ အသက္ ၈ ႏွစ္ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ သူ႔သားငယ္ ကင္မ္ ကိုေခၚၿပီး က်ိဳတို တကၠသိုလ္ က သုေတသန အသင္းအဖြဲ႔၀င္အျဖစ္ ေရာက္လာပါတယ္။ ရက္သတၱပတ္ ကုန္တိုင္းကုန္တိုင္းမွာ သူတို႔ဟာ ဘီ၀ ကန္ႀကီးကေန လွမ္းၾကည့္ရင္ ျမင္ေနရတဲ့ က်မတို႔အိမ္ကို လာေရာက္ လည္ပတ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ႏွစ္သစ္ကူး အႀကိဳည ဒီဇင္ဘာ ၃၁ ရက္ေန႔မွာ သူတို႔ေရာက္လာေတာ့ က်မတို႔က အနီးအနားက ဂ်ပန္ရိုးရာ ေခါင္းေလာင္း အႀကီးႀကီးေတြ ရွိတဲ့ ဗုဒၶဘုရားေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းကို ေခၚသြားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ေန႔က်ေတာ့ က်မဟာ “စု” ရဲ့ ရင္ထဲမွာ “စု” ဟာ ျမန္မာျပည္ကို ဘယ္ေလာက္ လြမ္းတယ္ဆိုတာ မ်က္၀ါးထင္ထင္ ျမင္လိုက္ရပါတယ္။

က်မက ေျပာတယ္ ဒီေနရာနဲ႔ သိပ္မေ၀းတဲ့ေနရာမွာ ဗုဒၶဘာသာ ျမန္မာဘုန္းႀကီးေက်ာင္း တစ္ေက်ာင္း ရွိတယ္ လို႔ ေျပာေတာ့ စုက က်မတို႔ သြားလည္လို႔ရမလားလို႔ ေမးပါတယ္။ အဲဒီမွာ ပိတ္ရက္ ဆိုေတာ့ မုဒ္ဦးက ပိတ္ထားပါတယ္။ ဒါနဲ႔ က်မက ေနာက္ဘက္ကို လွည့္၀င္သြားျပီး အကူအညီ ေတာင္းလိုက္ပါတယ္။ တံခါးဖြင့္ေပးၿပီး အထဲ၀င္သြားေတာ့ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႔ၿပီး ၀မ္းသာပိတိျဖစ္ေနတဲ့ ျမန္မာဘုန္းေတာ္ႀကီး တစ္ပါးကို ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ “စု”ဟာ ပါးစပ္အေဟာင္းသား ျဖစ္သြားၿပီး ပိုက္ဆံနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အေတာ္ေလး ဂရုစိုက္ ေပမယ့္ လို႔ သူမဟာ ဘုန္းႀကီးကို ယန္း ၅၀၀၀ (ေဒၚလာေျခာက္ဆယ္ႏွင့္ ယေန႔ေခတ္တြင္ညီမွ် သည္) ကို ကပ္လိုက္ ပါတယ္။ ဘုရားရွိခိုးၿပီးေတာ့ ထိျခင္းငါးပါးနဲ႔ ဘုရားေရွ႕မွာ လက္စံုမိုးၿပီး ရွိခိုးခဲ့ပါတယ္။

က်မ အံ့အားသင့္ခဲ့မိတာ တစ္ခုက က်မနဲ႔ စုဟာ ၿဗိတန္နဲ႔ဂ်ပန္မွာပဲ ေတြ႔ခဲ့တာ၊ ျမန္မာျပည္မွာမွ မဟုတ္တာ။ က်မက သူမကို ႏိုင္ငံျခားသားတစ္ေယာက္ အေနနဲ႔ပဲ သိခဲ့တာေလ။ ဒါဟာ က်မသိသေလာက္ပဲ။ မထင္မရွား ဂ်ပန္ရြာေလးတစ္ရြာမွာ ျမန္မာဘုန္းေတာ္ႀကီးတစ္ပါးနဲ့ နဖူးေတြ႔ဒူးေတြ႔ ႀကံဳလိုက္ရတဲ့အခ်ိန္မွာ က်မဟာသူ႔ရဲ့ ျမန္မာ့ႏွလံုးသားကို ရုတ္တရက္ေတြ႔လိုက္ရပါတယ္။ က်မ ခံစားမိလာတာက သူမဟာ ျမန္မာ့ေျမကိုပဲ သစၥာေစာင့္သိေနတယ္ ဆိုတာပါပဲ။ “စု” ဘ၀တစ္ခုလံုး အတြက္ စဥ္းစားမယ္ဆိုရင္္ ေနလို႔ထုိင္လို႔ေကာင္းတဲ့ ျဗိတိန္မွာ ပိုမေကာင္းဘူးလား၊ ဘယ္လိုပဲ ခက္ခဲမႈေတြ၊ အႏၲရာယ္ေတြ ရင္ဆိုင္ေနရပါေစ သူမဟာေျပာင္းလဲမွာ မဟုတ္ဘူးလို႔။

သူမ ဂ်ပန္ကေန ျပန္ရေတာ့မယ့္တစ္ေနမွာ က်မကို ထပ္လာေတြ႔ခဲ့ပါတယ္။ က်မတို႔ရဲ့ ဂ်ပန္ရိုးရာ အစားအစာ မန္ဂ်ဳကိတ္ (manju cake) ကို ယူလာျပီး လက္ဘက္ရည္ေသာက္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ေသာက္ၿပီးသြားေတာ့ က်မ သူ႔ကို ေျပာတယ္၊

“စု က်မသာ ရွင့္္ေနရာမွာဆိုရင္ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္မယ္။ ရွင့္တိုင္းျပည္က ရွင့္ကို လိုအပ္ေနတယ္။ ရွင္လုပ္ရမယ့္ ကိစၥေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနတယ္။ ရွင့္ရဲ့ အဂၤလိပ္စကားေျပာ စြမ္းရည္တစ္ခုတည္းနဲ႔တင္ အရမ္း တန္ဖိုးရွိေနပါၿပီ။ မိုက္ကယ္လည္း အိႏၵိယမွာ သုေတသနေတြ ကို ဆက္လုပ္လို႔ရတာပဲ၊ ရွင္တို႔ေတြ အေ၀း ႀကီးမွာခြဲမေနရေတာ့ဘူးေပါ့။ ရွင္လည္း ကေလးေတြကို ေဘာ္ဒါေက်ာင္းမွာ ထားလို႔ရတယ္။ သေဘာ မတူဘူးလား”

ပုံမွန္အားျဖင့္ ဆိုရင္ “စု” ရဲ့ တ႔ံုျပန္မွဳေတြဟာ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ ျပန္လာေလ့ရွိပါတယ္။ အခုေတာ့ သူမဟာ ေအာက္ကို ေငးၾကည့္ေနၿပီး ဘာမွ ျပန္မေျပာပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အေျဖဘာလဲ ဆိုတာ က်မသိေနပါတယ္။ “စု” ဟာ ဂ်ပန္မွာ ေရာက္ေနတဲ့ ျမန္မာေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ အဆက္အသြယ္ရခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ေတြဟာ သူမဖခင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကို ေလးစားၾကည္ညိဳသလိုပဲ သူမအေပၚမွာလည္း ယံုၾကည္ကိုးစားမႈေတြ ေရာယွက္ေနၿပီး သူတို႔ရဲ့ ေလးစားမႈေတြဟာ သူမအေပၚမွာ ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကပါၿပီ။

မန္ဂ်ဳကိတ္ဟာ ပန္းကန္ျပားေပၚမွာ အရာမယြင္းရွိေနဆဲပါ။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ စု ဟာ ေခါင္းေထာင္လာပါတယ္။
“ႏိုရီကို၊ ရွင္ေျပာတာ မွန္တယ္” လို႔ သူမေျပာခဲ့ပါတယ္။

ေနာက္၂ ႏွစ္ေလာက္ၾကာေတာ့ သူမ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္သြားပါတယ္။
ဒါဟာ ဒီဇာတ္လမ္းရဲ့ အဆံုးပါပဲေလ..။

က်မ သူမကို တခါမွ ျပန္မေတြ႔ေတာ့ပါဘူး။ က်မနဲ႔ ဆဒါယိုရွိတိုဟာ ေအာက္စဖို႔ဒ္ကို ႏွစ္တိုင္း သြားၾကပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ သူမရဲ့ အရြယ္ေရာက္ေနၾကၿပီ ျဖစ္တဲ့၊ သူမအတြက္ အလြန္ဂုဏ္ယူတတ္ၾကတဲ့ သူမရဲ့သားေတြကို ၾကည့္႐ႈႏိုင္လိမ့္မွာေပါ့။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၂၆ ရက္ေန႔မွာ သူမဟာ ရန္ကုန္ၿမိဳ့က ေရြတိဂံုဘုရားမွာ အလြန္ႀကီးမားတဲ့ လူအုပ္ႀကီး ကို စကားေျပာၿပီး သူမရဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားဘ၀ကို စတင္ခံယူခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာ့ရဲ့ ျမင့္ျမတ္တဲ့ ေတာက္ပ လင္းလက္မႈ ကို မိုက္ကယ္နဲ႔ သူ႔သားေတြက ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကပါတယ္။ သူမဟာ လူအုပ္ႀကီးကို ဒီလို ေျပာခဲ့ပါတယ္။

“က်မဟာ ႏိုင္ငံျခားမွာ ေနခဲ့တယ္၊ ဒါအမွန္ပဲ။ က်မဟာ ႏိုင္ငံျခားသားနဲ႔ လက္ထပ္ခဲ့တယ္။ ဒါလည္း အမွန္ပဲ။ ဒီအခ်က္ေတြဟာ က်မရဲ့ ႏိုင္ငံေပၚက အခ်စ္နဲ႔ နက္ရိွဳင္းတဲ့ သံေယာဇဥ္ကို ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ လႊမ္းမိုးႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး”လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီႏွစ္မွာ ဆူပူ ဆႏၵျပမွဳေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ “ဒုတိယအႀကိမ္ ႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ ေရး အတြက္ အခက္အခဲ အၾကပ္အတည္းကာလ လို႔ သူမေျပာခဲ့ပါတယ္’’။ အလြန္႔အလြန္ ႀကီးမား ခက္ခဲတဲ့ ျဖစ္ရပ္ႀကီးတစ္ခုပါပဲ။

က်မ မိုက္ကယ္ကို ေအာက္စဖို႔ဒ္္မွာ ေနာက္တႀကိမ္ ထပ္ေတြ႔ေတာ့ က်မတို႔ စု အေၾကာင္း နဲ႔ သူမရဲ့ အမိေျမ အတြက္ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြ အေၾကာင္းေျပာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သူက က်မကို ဒီလိုေျပာခဲ့ပါတယ္။

“ႏိုရီကို၊ အစတုန္းကတည္း တစ္ေန႔ေန႔မွာ ဒီလို အခ်ိန္မ်ိဴးကို ေရာက္လာလိမ့္မယ္ဆိုတာ ငါသိၿပီးသားပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက စုကို ငါ ကတိေပးထားခဲ့တယ္။ တကယ္လို႔ ျမန္မာ ျပည္သူေတြ သူမကို လိုအပ္လာခဲ့ရင္ ငါဟာသူ႔လမ္းကို ဘယ္ေတာ့မွ တားဆီးမွာမဟုတ္ပါဘူးလို႔”

သူမ၏ ခက္ခဲ၊ ၾကမ္းတမ္း ရိုင္းစိုင္းေသာ ကံၾကမၼာအတြက္ မ်က္ရည္တို႔သည္ က်မ၏ပါးျပင္ေပၚသို႔ တိတ္တဆိတ္ က်ဆင္း၍ လာေနေလသည္။
http://www.irrawaddyblog.com/2011/02/blog-post_7316.html#more