ေဒၚခင္မ်ိဳးသက္
မတ္လမွာက်င္းပမယ့္ ကုလသမဂၢလူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီ (၁၆) ႀကိမ္ေျမာက္ ပံုမွန္အစည္းအေ၀းမွာ ျမန္မာ့ အေရး ကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ဦးစားေပး ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးဖို႔ရွိတယ္လို႔ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး ဆိုင္ရာ အေမရိကန္ဒုလက္ေထာက္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဆူဇန္ႏိုဆယ္လ္ (Suzanne Nossel) ကေျပာဆို လိုက္ ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ေနတာေတြကို ျပစ္တင္ရႈတ္ခ်ဖို႔ အတြက္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ မူၾကမ္း တင္သြင္းေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အေမရိကန္ ဒုလက္ေထာက္ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး ဆူဇန္ႏိုဆယ္လ္နဲ႔ မေန႔ကေတြ႔ဆံုခဲ့တဲ့ USCBလို႔ေခၚတဲ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာ့အေရး လႈပ္ရွားမႈအဖြဲ႔ မူ၀ါဒေရးရာ ညႊန္ၾကားေရးမႉး ဦးေအာင္ဒင္က ဗြီအိုေအကို အခုလို ေျပာပါတယ္။
“(၁၆) ႀကိမ္ေျမာက္ အစည္းအေ၀းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးကိုယ္စားလွယ္ မစၥတာ ကင္တားနားကေနၿပီးေတာ့ ပံုမွန္ အစီရင္ခံစာတင္သြင္းတယ္။ အဲဒီအစီရင္ခံစာအေပၚမွာ အေျခခံၿပီးေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ ဥေရာပသမဂၢႏိုင္ငံမ်ားကေန ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မူၾကမ္းတရပ္ကို တင္သြင္းဖို႔ရွိတယ္။ ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ အဲဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္မူၾကမ္းမွာ အဓိကပါမွာကေတာ့ တစ္အခ်က္က - မစၥတာကင္တားနားရဲ႕ mandate ကို ၂ ႏွစ္သက္တမ္းတိုးဖို႔။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ မစၥတာ ကင္တားနားက လူ႔အခြင့္အေရးကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ ၆ ႏွစ္လုပ္ခြင့္ရွိတယ္။ အဲဒီသူ႔ရဲ႕ သက္တမ္းကို တႏွစ္တခါ သက္တမ္းတိုးရတယ္။ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္မွာ မစၥတာကင္တားနားရဲ႕သက္တမ္းကို ေနာက္ထပ္သက္တမ္းတႏွစ္ တိုးဖို႔။ ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို အေထာက္အထားေတြနဲ႔ တင္ျပၿပီးေတာ့ ျပစ္တင္ရႈတ္ခ်ဖို႔ပါတယ္ေပါ့။ ဒါက သူတို႔ဘက္ကရွင္းျပတာေပါ့ေနာ္။”
ဦးေအာင္ဒင္က ျမန္မာႏိုင္ငံအေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘာေတြတင္ျပခဲ့ပါသလဲ။ -
“က်ေနာ့္ဘက္က ျပန္ၿပီးေဆြးေႏြးတာကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ေတာင္းဆိုထားတဲ့ ကုလသမဂၢ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ဖြဲ႔ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ စစ္ရာဇ၀တ္မႈေတြ၊ လူသားမ်ိဳးႏြယ္စုအေပၚမွာ ညႇင္းပမ္းႏွိပ္စက္တဲ့ ရာဇ၀တ္မႈေတြကို စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္မူၾကမ္းမွာ ထည့္သြင္းဖို႔မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလားဆိုေတာ့ သူက ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ေသးဘူးလို႔ေျပာပါတယ္။”
ဘာလို႔မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႔ေျပာတာလဲ။ -
“သူရွင္းျပတာကေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ဇန္န၀ါရီလကုန္က လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး မွတ္တမ္းကို ကမၻာ့ႏိုင္ငံမ်ားကသံုးသပ္ၿပီးေတာ့ အႀကံျပဳခ်က္ေတြ တင္ခဲ့ၾကတာရွိတယ္။ အဲဒီအႀကံျပဳခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ျမန္မာစစ္အစိုးရက လာမယ့္ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီ ဇြန္လအစည္းအေ၀းမွာ ျပန္ၿပီးေတာ့ရွင္းျပမယ္။ အဲဒီအခါက်ေတာ့ ကမၻာ့ႏိုင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ားက ျမန္မာစစ္အစိုးရက သူတို႔ရဲ႕ အႀကံျပဳခ်က္ေတြကို လိုက္နာမလုိက္နာဆိုတဲ့အခ်က္အေပၚမွာ လာမယ့္ဇြန္လအထိ ေစာင့္ၾကည့္ခ်င္တဲ့သေဘာထား ရွိတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒါေၾကာင့္မိုလို႔ ဒီမတ္လမွာက်င္းပမယ့္ အစည္းအေ၀းမွာေတာ့ commission of inquiry ေပါ့ေနာ္၊ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ဖြဲ႔ေရးကိစၥကို ထည့္သြင္းဖို႔ေတာ့ မျဖစ္ ႏိုင္ေသး ဘူးလို႔ေျပာပါတယ္။”
အခုလို အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕အႀကီးတန္းအရာရွိတဦးနဲ႔ ေတြ႔ဆံုတဲ့အခ်ိန္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ဖြဲ႔ဖို႔ကိစၥ တခုတည္းလား၊ ဒါမွမဟုတ္ တျခားဘာ ေတြမ်ား ဦးေအာင္ဒင္တို႔အေနနဲ႔ ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးခဲ့ပါေသးလဲ။ -
“က်ေနာ္တို႔ အဓိကဦးစားေပးကေတာ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ ဖြဲ႔စည္းေရးပဲခင္ဗ်။ ဒါကေတာ့ အင္မတန္ အေရးႀကီးတဲ့ကိစၥကိုး။ သူတို႔ကို က်ေနာ္ ထပ္ၿပီးရွင္းျပခဲ့တယ္။ အေမရိကန္အစိုးရကိုယ္ႏွိက္က ဒီကုလသမဂၢ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးဖြဲ႔စည္းဖို႔ကိစၥကို တရား၀င္ ေထာက္ခံထားၿပီးသားပါ။ ၿပီးေတာ့လည္း အခုခ်ိန္ထိကို ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၄ ႏိုင္ငံက ေထာက္ခံေနတာျဖစ္တယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီစံုစမ္းစစ္ေရးေကာ္မရွင္ရဲ႕ အေရးႀကီးမႈဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စစ္မွန္တဲ့ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပြဲေတြ ျဖစ္ေပၚေရးအတြက္ နအဖကို ဖိအားေပးတာျဖစ္သလိုပဲ အျခား အေရး ႀကီးတဲ့အခ်က္က နအဖ လက္ရွိက်ဴးလြန္ေနတဲ့ ရာဇ၀တ္မႈေတြ၊ က်ဴးလြန္ေနဆဲ ရာဇ၀တ္မႈေတြ၊ က်ဴးလြန္ဦး မယ့္ ရာဇ၀တ္မႈေတြကို ဟန္႔တားဖို႔ျဖစ္တယ္။
“အဲဒီဒုတိယအခ်က္ကို ထပ္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ကို က်ေနာ္ ရွင္းျပတယ္။ နအဖက အခုသူ႔ရဲ႕ အေျခခံဥပေဒမွာ သူ႔ ကိုယ္ သူၿပီးခဲ့တဲ့ ရာဇ၀တ္မႈေတြကေန သက္ညႇာခြင့္ေပးထားၿပီးသား။ ေရွ႕သက္တမ္းမွာလည္း အျပစ္က်ဴး လြန္သူေတြကို ဆက္ၿပီးအကာအကြယ္ေပးေနဦးမွာပဲ။ ေနာက္တခုက ဒီလိုမ်ိဳး စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ ေတာင္း ဆိုတဲ့ကိစၥက တခ်ိဳ႕အျမင္မွာက်ေတာ့ ကလဲ့စားေခ်ဖို႔ဆိုၿပီး ေတြးၾကတာရွိတယ္ေလ။ အဲဒါက ကလဲ့ စားေခ်တာမဟုတ္ဘဲနဲ႔ ဥပေဒေဘာင္ထဲကေနၿပီးေတာ့ တရားမွ်တမႈကို ေတာင္းဆိုတာ။ ျမန္မာ ႏုိင္ငံထဲမွာရွိတဲ့တရားဥပေဒေတြက စစ္အုပ္စုရဲ႕ အၾကမ္းဖက္မႈကို အေထာက္အကူျပဳတဲ့ တရားစီရင္ေရးစနစ္ ျဖစ္တဲ့အခါက်ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာ ဥပေဒေဘာင္ထဲကေန တရားမွ်တမႈကို ေတာင္းဆိုဖို႔ဆိုတာ ဘယ္လိုမွမျဖစ္ႏုိင္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္မိုလို႔ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒေၾကာင္းအရ တရားမွ်တမႈကို ေတာင္းဆိုတာေပါ့။ ကလဲစားေခ်ေရးလို႔ျမင္တာေတြက မွားတယ္ဆိုတဲ့အေၾကာင္း က်ေနာ္ သူ႔ကိုထပ္ၿပီးေတာ့ ရွင္းျပခဲ့တယ္။”
ဒုတိယလက္ေထာက္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး အေနနဲ႔ေရာ ဒီရွင္းျပခ်က္ေတြကို လက္ခံတဲ့အေနအထားရွိရဲ႕လား။ -
“လက္ခံပါတယ္။ သူက က်ေနာ္ေျပာတာေတြအားလံုးကို စာေရးၿပီးတင္ဖို႔ေျပာတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့လည္း ေရွ႕မွာဆက္လက္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးဖို႔ အႀကံျပဳတယ္။ အဓိကကေတာ့ သူတို႔ဘက္က ဒီကိစၥေတြအေပၚမွာ မသဲကြဲတာမဟုတ္ပါဘူး။ တျခားဥေရာပႏိုင္္ငံေတြကို သူတို႔နဲ႔အတူတူ ရပ္တည္ၿပီးေတာ့ ဒီေကာ္မရွင္ ျဖစ္ေျမာက္ေရးအတြက္ စည္းရံုးတဲ့ေနရာမွာ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာ ေစာေစာကေျပာတဲ့ သံသယေလးေတ ြရွိတယ္ဗ်ာ။ ဒါက ကလဲ့စားေခ်ဖို႔လားဘာလားေပါ့။ အဲဒီမွာ က်ေနာ္စရွင္းျပခဲ့တာက ေကာ္မရွင္ဖြဲ႔စည္းေရးက အရမ္းကို အေရးတႀကီးလိုအပ္တဲ့ကိစၥျဖစ္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဟိုးအတိတ္က တရားမမွ်တမႈ အေၾကာင္း ခဏထားလိုက္။ လက္ရွိျဖစ္ေပၚေနတဲ့၊ ေနာက္ျဖစ္ေပၚဦးမယ့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို ဟန္႔တားဖို႔အတြက္္ ေကာ္မရွင္ဟာ အေရးတႀကီး လိုအပ္တယ္။
“ေကာ္မရွင္ကေတာ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ဖြဲ႔စည္းၿပီးေတာ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးၿပီးတဲ့အခါက်ေတာ့ ေကာ္မရွင္က ဘယ္လုိအႀကံျပဳမလဲဆိုတာ က်ေနာ္တို႔က ဘာမွမသိေသးဘူး။ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီကေနၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကိစၥကို ကိုင္တြယ္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခံုရံုးကို လႊဲေျပာင္းေပးဖို႔ အႀကံျပဳေကာင္းျပဳႏိုင္တယ္။ သို႔မဟုတ္လည္း ယူဂိုဆလပ္တို႔မွာ လုပ္ခဲ့သလိုမ်ိဳးပဲ international tribunal လုပ္ဖို႔၊ သို႔မဟုတ္ရင္လည္း ေတာင္အာဖရိကမွာျဖစ္ခဲ့သလိုမ်ိဳး Truth and Reconciliation Commission ဆိုၿပီးေတာ့လုပ္ဖို႔၊ သို႔တည္းမဟုတ္လည္း ကေမၻာဒီးယားမွာလုပ္ခဲ့သလုိမ်ိဳး ကုလသမဂၢနဲ႔အစိုးရနဲ႔ ပူးတြဲထားတဲ့ ေကာ္မရွင္ခံုရံုးဖြဲ႔ဖုိ႔ကိုလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဆိုေတာ့ ဒါေတြအားလံုးက စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္လက္ထဲမွာပဲ။ ဆိုေတာ့ ေနာက္ဘာျဖစ္လာမလဲဆိုတာ ႀကိဳေတြးၿပီးေတာ့ ေႏွာင့္ေႏွးေနမယ့္အစား အခုလုပ္ရမယ့္အလုပ္ကို အရင္ဆံုးအျမန္ျဖစ္ေအာင္လုပ္ဖို႔၊ ဒီလိုလုပ္ဖုိ႔ကလည္း ဘယ္ေလာက္အထိ အေရးႀကီးတယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ထပ္ၿပီးေတာ့ တတ္ႏိုင္သေလာက္ ေထာက္ခံသြားဖို႔ေျပာခဲ့တယ္။”
ေက်းဇူးအမ်ားႀကီးတင္ပါတယ္။
မတ္လမွာက်င္းပမယ့္ ကုလသမဂၢလူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီ (၁၆) ႀကိမ္ေျမာက္ ပံုမွန္အစည္းအေ၀းမွာ ျမန္မာ့ အေရး ကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ဦးစားေပး ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးဖို႔ရွိတယ္လို႔ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး ဆိုင္ရာ အေမရိကန္ဒုလက္ေထာက္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဆူဇန္ႏိုဆယ္လ္ (Suzanne Nossel) ကေျပာဆို လိုက္ ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ေနတာေတြကို ျပစ္တင္ရႈတ္ခ်ဖို႔ အတြက္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ မူၾကမ္း တင္သြင္းေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အေမရိကန္ ဒုလက္ေထာက္ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး ဆူဇန္ႏိုဆယ္လ္နဲ႔ မေန႔ကေတြ႔ဆံုခဲ့တဲ့ USCBလို႔ေခၚတဲ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာ့အေရး လႈပ္ရွားမႈအဖြဲ႔ မူ၀ါဒေရးရာ ညႊန္ၾကားေရးမႉး ဦးေအာင္ဒင္က ဗြီအိုေအကို အခုလို ေျပာပါတယ္။
“(၁၆) ႀကိမ္ေျမာက္ အစည္းအေ၀းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးကိုယ္စားလွယ္ မစၥတာ ကင္တားနားကေနၿပီးေတာ့ ပံုမွန္ အစီရင္ခံစာတင္သြင္းတယ္။ အဲဒီအစီရင္ခံစာအေပၚမွာ အေျခခံၿပီးေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ ဥေရာပသမဂၢႏိုင္ငံမ်ားကေန ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မူၾကမ္းတရပ္ကို တင္သြင္းဖို႔ရွိတယ္။ ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ အဲဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္မူၾကမ္းမွာ အဓိကပါမွာကေတာ့ တစ္အခ်က္က - မစၥတာကင္တားနားရဲ႕ mandate ကို ၂ ႏွစ္သက္တမ္းတိုးဖို႔။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ မစၥတာ ကင္တားနားက လူ႔အခြင့္အေရးကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ ၆ ႏွစ္လုပ္ခြင့္ရွိတယ္။ အဲဒီသူ႔ရဲ႕ သက္တမ္းကို တႏွစ္တခါ သက္တမ္းတိုးရတယ္။ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္မွာ မစၥတာကင္တားနားရဲ႕သက္တမ္းကို ေနာက္ထပ္သက္တမ္းတႏွစ္ တိုးဖို႔။ ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို အေထာက္အထားေတြနဲ႔ တင္ျပၿပီးေတာ့ ျပစ္တင္ရႈတ္ခ်ဖို႔ပါတယ္ေပါ့။ ဒါက သူတို႔ဘက္ကရွင္းျပတာေပါ့ေနာ္။”
ဦးေအာင္ဒင္က ျမန္မာႏိုင္ငံအေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘာေတြတင္ျပခဲ့ပါသလဲ။ -
“က်ေနာ့္ဘက္က ျပန္ၿပီးေဆြးေႏြးတာကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ေတာင္းဆိုထားတဲ့ ကုလသမဂၢ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ဖြဲ႔ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ စစ္ရာဇ၀တ္မႈေတြ၊ လူသားမ်ိဳးႏြယ္စုအေပၚမွာ ညႇင္းပမ္းႏွိပ္စက္တဲ့ ရာဇ၀တ္မႈေတြကို စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္မူၾကမ္းမွာ ထည့္သြင္းဖို႔မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလားဆိုေတာ့ သူက ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ေသးဘူးလို႔ေျပာပါတယ္။”
ဘာလို႔မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႔ေျပာတာလဲ။ -
“သူရွင္းျပတာကေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ဇန္န၀ါရီလကုန္က လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး မွတ္တမ္းကို ကမၻာ့ႏိုင္ငံမ်ားကသံုးသပ္ၿပီးေတာ့ အႀကံျပဳခ်က္ေတြ တင္ခဲ့ၾကတာရွိတယ္။ အဲဒီအႀကံျပဳခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ျမန္မာစစ္အစိုးရက လာမယ့္ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီ ဇြန္လအစည္းအေ၀းမွာ ျပန္ၿပီးေတာ့ရွင္းျပမယ္။ အဲဒီအခါက်ေတာ့ ကမၻာ့ႏိုင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ားက ျမန္မာစစ္အစိုးရက သူတို႔ရဲ႕ အႀကံျပဳခ်က္ေတြကို လိုက္နာမလုိက္နာဆိုတဲ့အခ်က္အေပၚမွာ လာမယ့္ဇြန္လအထိ ေစာင့္ၾကည့္ခ်င္တဲ့သေဘာထား ရွိတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒါေၾကာင့္မိုလို႔ ဒီမတ္လမွာက်င္းပမယ့္ အစည္းအေ၀းမွာေတာ့ commission of inquiry ေပါ့ေနာ္၊ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ဖြဲ႔ေရးကိစၥကို ထည့္သြင္းဖို႔ေတာ့ မျဖစ္ ႏိုင္ေသး ဘူးလို႔ေျပာပါတယ္။”
အခုလို အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနရဲ႕အႀကီးတန္းအရာရွိတဦးနဲ႔ ေတြ႔ဆံုတဲ့အခ်ိန္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ဖြဲ႔ဖို႔ကိစၥ တခုတည္းလား၊ ဒါမွမဟုတ္ တျခားဘာ ေတြမ်ား ဦးေအာင္ဒင္တို႔အေနနဲ႔ ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးခဲ့ပါေသးလဲ။ -
“က်ေနာ္တို႔ အဓိကဦးစားေပးကေတာ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ ဖြဲ႔စည္းေရးပဲခင္ဗ်။ ဒါကေတာ့ အင္မတန္ အေရးႀကီးတဲ့ကိစၥကိုး။ သူတို႔ကို က်ေနာ္ ထပ္ၿပီးရွင္းျပခဲ့တယ္။ အေမရိကန္အစိုးရကိုယ္ႏွိက္က ဒီကုလသမဂၢ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးဖြဲ႔စည္းဖို႔ကိစၥကို တရား၀င္ ေထာက္ခံထားၿပီးသားပါ။ ၿပီးေတာ့လည္း အခုခ်ိန္ထိကို ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၄ ႏိုင္ငံက ေထာက္ခံေနတာျဖစ္တယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီစံုစမ္းစစ္ေရးေကာ္မရွင္ရဲ႕ အေရးႀကီးမႈဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စစ္မွန္တဲ့ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပြဲေတြ ျဖစ္ေပၚေရးအတြက္ နအဖကို ဖိအားေပးတာျဖစ္သလိုပဲ အျခား အေရး ႀကီးတဲ့အခ်က္က နအဖ လက္ရွိက်ဴးလြန္ေနတဲ့ ရာဇ၀တ္မႈေတြ၊ က်ဴးလြန္ေနဆဲ ရာဇ၀တ္မႈေတြ၊ က်ဴးလြန္ဦး မယ့္ ရာဇ၀တ္မႈေတြကို ဟန္႔တားဖို႔ျဖစ္တယ္။
“အဲဒီဒုတိယအခ်က္ကို ထပ္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ကို က်ေနာ္ ရွင္းျပတယ္။ နအဖက အခုသူ႔ရဲ႕ အေျခခံဥပေဒမွာ သူ႔ ကိုယ္ သူၿပီးခဲ့တဲ့ ရာဇ၀တ္မႈေတြကေန သက္ညႇာခြင့္ေပးထားၿပီးသား။ ေရွ႕သက္တမ္းမွာလည္း အျပစ္က်ဴး လြန္သူေတြကို ဆက္ၿပီးအကာအကြယ္ေပးေနဦးမွာပဲ။ ေနာက္တခုက ဒီလိုမ်ိဳး စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ ေတာင္း ဆိုတဲ့ကိစၥက တခ်ိဳ႕အျမင္မွာက်ေတာ့ ကလဲ့စားေခ်ဖို႔ဆိုၿပီး ေတြးၾကတာရွိတယ္ေလ။ အဲဒါက ကလဲ့ စားေခ်တာမဟုတ္ဘဲနဲ႔ ဥပေဒေဘာင္ထဲကေနၿပီးေတာ့ တရားမွ်တမႈကို ေတာင္းဆိုတာ။ ျမန္မာ ႏုိင္ငံထဲမွာရွိတဲ့တရားဥပေဒေတြက စစ္အုပ္စုရဲ႕ အၾကမ္းဖက္မႈကို အေထာက္အကူျပဳတဲ့ တရားစီရင္ေရးစနစ္ ျဖစ္တဲ့အခါက်ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာ ဥပေဒေဘာင္ထဲကေန တရားမွ်တမႈကို ေတာင္းဆိုဖို႔ဆိုတာ ဘယ္လိုမွမျဖစ္ႏုိင္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္မိုလို႔ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒေၾကာင္းအရ တရားမွ်တမႈကို ေတာင္းဆိုတာေပါ့။ ကလဲစားေခ်ေရးလို႔ျမင္တာေတြက မွားတယ္ဆိုတဲ့အေၾကာင္း က်ေနာ္ သူ႔ကိုထပ္ၿပီးေတာ့ ရွင္းျပခဲ့တယ္။”
ဒုတိယလက္ေထာက္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး အေနနဲ႔ေရာ ဒီရွင္းျပခ်က္ေတြကို လက္ခံတဲ့အေနအထားရွိရဲ႕လား။ -
“လက္ခံပါတယ္။ သူက က်ေနာ္ေျပာတာေတြအားလံုးကို စာေရးၿပီးတင္ဖို႔ေျပာတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့လည္း ေရွ႕မွာဆက္လက္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးဖို႔ အႀကံျပဳတယ္။ အဓိကကေတာ့ သူတို႔ဘက္က ဒီကိစၥေတြအေပၚမွာ မသဲကြဲတာမဟုတ္ပါဘူး။ တျခားဥေရာပႏိုင္္ငံေတြကို သူတို႔နဲ႔အတူတူ ရပ္တည္ၿပီးေတာ့ ဒီေကာ္မရွင္ ျဖစ္ေျမာက္ေရးအတြက္ စည္းရံုးတဲ့ေနရာမွာ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာ ေစာေစာကေျပာတဲ့ သံသယေလးေတ ြရွိတယ္ဗ်ာ။ ဒါက ကလဲ့စားေခ်ဖို႔လားဘာလားေပါ့။ အဲဒီမွာ က်ေနာ္စရွင္းျပခဲ့တာက ေကာ္မရွင္ဖြဲ႔စည္းေရးက အရမ္းကို အေရးတႀကီးလိုအပ္တဲ့ကိစၥျဖစ္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဟိုးအတိတ္က တရားမမွ်တမႈ အေၾကာင္း ခဏထားလိုက္။ လက္ရွိျဖစ္ေပၚေနတဲ့၊ ေနာက္ျဖစ္ေပၚဦးမယ့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို ဟန္႔တားဖို႔အတြက္္ ေကာ္မရွင္ဟာ အေရးတႀကီး လိုအပ္တယ္။
“ေကာ္မရွင္ကေတာ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ဖြဲ႔စည္းၿပီးေတာ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးၿပီးတဲ့အခါက်ေတာ့ ေကာ္မရွင္က ဘယ္လုိအႀကံျပဳမလဲဆိုတာ က်ေနာ္တို႔က ဘာမွမသိေသးဘူး။ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီကေနၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကိစၥကို ကိုင္တြယ္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခံုရံုးကို လႊဲေျပာင္းေပးဖို႔ အႀကံျပဳေကာင္းျပဳႏိုင္တယ္။ သို႔မဟုတ္လည္း ယူဂိုဆလပ္တို႔မွာ လုပ္ခဲ့သလိုမ်ိဳးပဲ international tribunal လုပ္ဖို႔၊ သို႔မဟုတ္ရင္လည္း ေတာင္အာဖရိကမွာျဖစ္ခဲ့သလိုမ်ိဳး Truth and Reconciliation Commission ဆိုၿပီးေတာ့လုပ္ဖို႔၊ သို႔တည္းမဟုတ္လည္း ကေမၻာဒီးယားမွာလုပ္ခဲ့သလုိမ်ိဳး ကုလသမဂၢနဲ႔အစိုးရနဲ႔ ပူးတြဲထားတဲ့ ေကာ္မရွင္ခံုရံုးဖြဲ႔ဖုိ႔ကိုလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဆိုေတာ့ ဒါေတြအားလံုးက စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္လက္ထဲမွာပဲ။ ဆိုေတာ့ ေနာက္ဘာျဖစ္လာမလဲဆိုတာ ႀကိဳေတြးၿပီးေတာ့ ေႏွာင့္ေႏွးေနမယ့္အစား အခုလုပ္ရမယ့္အလုပ္ကို အရင္ဆံုးအျမန္ျဖစ္ေအာင္လုပ္ဖို႔၊ ဒီလိုလုပ္ဖုိ႔ကလည္း ဘယ္ေလာက္အထိ အေရးႀကီးတယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ထပ္ၿပီးေတာ့ တတ္ႏိုင္သေလာက္ ေထာက္ခံသြားဖို႔ေျပာခဲ့တယ္။”
ေက်းဇူးအမ်ားႀကီးတင္ပါတယ္။
0 comments:
Post a Comment