ေအာင္ဆန္းဆိုေသာ ျမန္မာျပည္၏ဖခင္

ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း - (၁၉၁၅ - ၁၉၄၇).

ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး ဗိသုကာႀကီးႏွင့္ တပ္မေတာ္ဖခင္ႀကီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား ျမန္မာႏိုင္ငံ မေကြးတိုင္းရွိ ေျမလတ္ေဒသ နတ္ေမာက္ၿမိဳ႕ကေလးတြင္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၇၆၊ တေပါင္းလဆန္း ၁ ရက္ (ခရစ္ ၁၉၁၅၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၃ ရက္) စေနေန႔ နံနက္ ၅ နာရီ၊ ၃၅ မိနစ္တြင္ ဦးဖာ (တတိယတန္းေရွ႕ေန) ေဒၚစုတို႔မွ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ငယ္ဇာတာအမည္မွာေမာင္ထိန္လင္းျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ သူ႔အား မည္သည့္အခါကမွ် ထိန္းလင္းဟု မေခၚဟုဆို၏။ ေနာက္တြင္ အကိုေအာင္သန္းႏွင့္ နာမည္လိုက္ေအာင္ ေမာင္ေအာင္ဆန္းဟု ေခၚ တြင္ေလသည္။ မိခင္ေဒၚစု၏ သားသမီးကိုးေယာက္အနက္ ေမာင္ေအာင္ဆန္းသည္ အေထြးဆံုးျဖစ္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္၏ေမြးခ်င္းမ်ားမွာ (၁) မခင္ၫႊန္႔ (လယ္၀န္ကေတာ္)၊ (၂) မ၀က္ (အိမ္ ေထာင္မျပဳ) (၃) ေမာင္ဘ၀င္း (ဘီေအ၊ ဘီအက္စ္စီ၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတို႔ႏွင့္အတူ က်ဆံုးခဲ့ရသူ)၊ မေရႊမွန္ (ငယ္စဥ္ကြယ္လြန္)၊ (၅) ေမာင္ေနေအာင္ (အမိန္႔ေတာ္ရေရွ႕ေန)၊ (၆) ေမာင္ညိဳေမာင္ (ငယ္စဥ္က ကြယ္လြန္)၊ (၇) ေမာင္ထြန္း လင္း၊ (၈) ေမာင္ေအာင္သန္း (ဘီေအ)၊ (၉)ေမာင္ေအာင္ဆန္းတို႔ျဖစ္ၾကသည္။

ကိုေအာင္ဆန္းသည္ ရွစ္ႏွစ္သားအရြယ္မွ ေက်ာင္းေနရေသာ္လည္း ဉာဏ္ေကာင္းသူျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အသက္ ၁၂ ႏွစ္အရြယ္တြင္ ျမန္မာ ေလးတန္းသို႔ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ ထုိစဥ္က အဂၤလိပ္ - ျမန္မာ စာသင္ေက်ာင္းတြင္ စာသင္ေနၾကျပီျဖစ္ေသာ အစ္ကိုမ်ားကို အားက်လာ ေသာေၾကာင့္ ကိုေအာင္ဆန္းအား အဂၤလိပ္-ျမန္မာ စာ သင္ေက်ာင္းသို႔ ပို႔ေပးရေလသည္။ ထို႔ေနာက္ ေရနံေခ်ာင္းၿမိဳ႕ အမ်ဳိးသားေက်ာင္းတြင္ အထက္တန္းျပဆရာ အျဖစ္ အမႈထမ္းေနေသာ အစ္ကိုျဖစ္သူ ဦးဘ၀င္းႏွင့္အတူလိုက္ေနကာ ေရနံေခ်ာင္းအမ်ဳိးသားေက်ာင္းတြင္ ဆက္ လက္ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။ ကိုေအာင္ဆန္းသည္ ပညာလိုလားသူျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အတန္းတိုင္းတြင္ ထူးခြ်န္သည္။ ခုနစ္တန္းစာေမးပြဲ တြင္ အမွတ္အမ်ားဆံုးရသျဖင့္ ဦးေရႊခို ေရႊတံဆိပ္ခ်ီးျမင့္ျခင္းခံရေလသည္။ ထို႔ျပင္ တစ္လ (၁၀) က်ပ္ သံုးႏွစ္အတြင္း စေကာလားရွစ္ရသည္။

၁၉၃၂ တြင္ ေရနံေခ်ာင္း အမ်ဳိးသားေက်ာင္းမွ ဆယ္တန္းစာေမးပြဲေအာင္၍ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တြင္ ဆက္လက္ ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းတြင္ ကိုေအာင္ဆန္းသည္ ေက်ာင္းစာသက္သက္ကိုသာ ေလ့ က်က္မွတ္ေနသူမဟုတ္။ အျပင္ဗဟုသုတ အမ်ားအျပားကိုလည္း ေလ့လာဖတ္႐ႈသူျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ သူ႔အခန္းထဲတြင္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ပတ္သက္ေသာ စာနယ္ဇင္းမ်ားစြာ ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ေလသည္။ ကိုေအာင္ဆန္းသည္ တကၠသိုလ္ေရာက္သည္ႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တြင္ရွိေသာ မေကြးအသင္း၀င္ျဖစ္ခဲ့သည္။ အသင္း၀င္ျဖစ္ေ သာ္လည္း မေကြးအသင္းမွ ႀကီးမွဴးက်င္းပသည့္ မိတ္ဆက္ဧည့္ခံပြဲမ်ားက်င္းပျခင္း၊ အၿငိမ့္ခံျခင္းမ်ားကို မႀကဳိ က္ႏွစ္သက္ေခ်။ ၁၉၃၂ -၃၃ အတြက္ မေကြးအသင္းဥကၠဌျဖစ္လာေသာအခါ အၿငိမ့္ခံျခင္း ပကာသနဖက္ေသာ မိတ္ဆက္ခံပြဲမ်ား မျပဳလုပ္သည္သာမက သူဥကၠ႒ျဖစ္ေသာ ႏွစ္တြင္ပင္ မေကြးအသင္းကိုပင္ ဖ်က္သိမ္းပစ္ လိုက္သည္။

ကိုေအာင္ဆန္းသည္ ၁၉၃၄ တြင္ ဥပစာ၀ိဇၨာ ဒုတိယႏွစ္စာေမးပြဲကို (ခံုအမွတ္ ၂၃၁) ျဖင့္ ေအာင္ျမင္ၿပီးေနာက္ ၀ိဇၨာပထမႏွစ္ (ဘီေအဂ်ဴနီယာ) တြင္ တက္ေရာက္သင္ယူသည္။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားသမဂၢ (တကသ) အမႈေဆာင္ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ရာတြင္ ႐ံႈးနိမ့္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ၁၉၃၅-၃၆ တြင္ တကၠသိုလ္သမဂၢ အမႈေ ဆာင္လူႀကီးမ်ားအတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပရာ ကိုေအာင္ဆန္းသည္ အမႈေဆာင္အျဖစ္ အေရြးခံရေလသည္။ ယင္းေနာက္ တကၠသိုလ္သမဂၢ၏ မဂၢဇင္းျဖစ္ေသာ အိုးေ၀မဂၢဇင္းတြင္ တာ၀န္ခံအယ္ဒီတာအျဖစ္ ေဆာင္ ရြက္ရေလသည္။ မဂၢဇင္းအယ္ဒီတာဘ၀တြင္ မိမိအႏွစ္ႏွစ္အလလက ေလ့လာမွတ္သားဖတ္႐ႈခဲ့ရေသာ ႏိုင္ငံေရး ဗဟုသုတမ်ားကို ေဆာင္းပါးအျဖစ္ အိုးေ၀မဂၢဇင္းတြင္ေရးသားခဲ့သည္။

တာ၀န္ခံ အယ္ဒီတာအျဖစ္ ကိုေအာင္ဆန္းကိုယ္တိုင္တည္းျဖတ္ထုတ္ေ၀ေနေသာ အိုးေ၀မဂၢဇင္း (အတြဲ - ၅၊ အမွတ္ - ၁) တြင္ အဂၤလိပ္က႑ ပိုင္း၌ ဦးညိဳျမသည္ ယမမင္းကေလာင္အမည္ျဖင့္ The Hell Hound At Large (ငရဲေခြးႀကီး လြတ္ေျပးေနသည္) အမည္ရွိ အယ္ဒီတာထံေပးစာတိုေလးေၾကာင့္ ရန္ကုန္တကၠ သို္လ္ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး ဒီေဂ်စေလာ့စ္ (D.J.Sloss) က ထိုးေပးစာသည္ တကၠသိုလ္အာဏာပိုင္တစ္ဦး အားထိ ပါးပုတ္ခတ္သည္ဟု ယူဆသည္။ ထိုေၾကာင့္ ေပးစာေရးသူအမည္ကို ေဖာ္ထုတ္ေပးရန္ အယ္ဒီတာကိုေအာင္ ဆန္းအား ေတာင္းဆို လိုက္သည္။ သို႔ေသာ္ အယ္ဒီတာကိုေအာင္ဆန္းက အယ္ဒီတာက်င့္၀တ္၀တၱရားအရ ကေလာင္အမည္ကို ဖြင့္ဟထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုရန္ ျငင္းပယ္လိုက္သည္။ ထိုအခါ အယ္ဒီတာကိုေအာင္ဆန္း အား ေက်ာင္းမွထုတ္ပစ္ရန္ တကၠသိုလ္အာဏာပိုင္မ်ား ၾကံရြယ္ေနေၾကာင္း သတင္းထြက္ေပၚလာသည္။

ဤျဖစ္ရပ္မတိုင္မီ တကၠသိုလ္သမဂၢဥကၠဌကိုႏုအား အမ်ဳိးသားေန႔ မိန္႔ခြန္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ၁၉၃၆ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၁ ရက္ေန႔တြင္ ေက်ာင္းမွ ထုတ္ပယ္ခံခဲ့ရသည္။ ဤသို႔ သမဂၢႏွင့္ အိုးေ၀မဂၢဇင္းအယ္ဒီတာကို ေက်ာင္းမွ ထုတ္ပစ္လိုက္ျခင္းသည္ ေက်ာင္းသားထုတစ္ရပ္လံုးကိုေစာ္ကားျခင္းဟု သမဂၢကယူဆသည။္ ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၃၆ ခု၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ၂၅ ရက္ေန႔တြင္ ဒုတိယအႀကိမ္ ေက်ာင္းသားသပိတ္ကို သမဂၢက ဦးေဆာင္ ၍ ေက်ာင္းသားမ်ား တညီတညြတ္တည္း ဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကသည္။ သပိတ္တိုက္ပြဲၿပီးေသာအခါ တကၠသိုလ္အာဏာပိုင္ မ်ားက ကိုေအာင္ဆန္းကို ေက်င္းျပန္ေနခြင့္ေပးရသည္။ ကိုေအာင္ဆန္းသည္ ၁၉၃၆-၃၇ တြင္ ဘီေအစီနီယာ တန္းကို ျပန္တက္ရာ ပဲခူးေဆာင္ အခန္းအမွတ္ ၁၁၃ တြင္ ဆက္လက္ေနထိုင္သည္။ ထိုႏွစ္တြင္ ပဲခူးေဆာင္ သဟာယအသင္းတြင္ ေအာင္ဆန္းသည္ အမႈေဆာင္အျဖစ္ ၿပိဳင္ဘက္မရွိ အေရြးခံရသည္။ ယင္းေနာက္ ပဲခူး သဟာယအသင္းႏွင့္ စာဖတ္အသင္းတို႔တြင္ ကိုေအာင္ဆန္းသည္ ဥကၠဌအျဖစ္ေဆာင္ရြက္သည္။ ထို႔ျပင္ ၁၉၃၆-၃၇ တကၠသိုလ္သမဂၢတြင္ ကိုေအာင္ဆန္းသည္ ဒုတိယဥကၠဌအျဖစ္ အေရြးခံရသည္။ ၁၉၃၇ တြင္ ကိုေအာင္ဆန္းသည္ အဂၤလိပ္ စာေပ၊ ဥေရာပ ရာဇ၀င္၊ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံဘာသာရပ္မ်ားျဖင့္ ၀ိဇၨာတန္းကို ခံုအမွတ္ ၅၆ ျဖင့္ ေအာင္ၿမင္ခဲ့သည္။ ကိုေအာင္ဆန္းသည္ ထိုႏွစ္ ေမလ ၉ မွ ၁၀ ရက္ေန႔အထိ မႏၱေလးၿမိဳ႕တြင္က်င္း ပေသာ ဒုတိယအႀကိမ္ ဗမာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာညီလာခံသို႔တက္ေရာက္ၿပီး မိန္႔ခြန္းေျပာၾကားသည္။

ထို႔ေနာက္ ကိုေအာင္ဆန္းသည္ ၁၉၃၇-၃၈ တြင္ ဥပေဒပညာကို ဆည္းပူးလိုေသာေၾကာင့္ ဘီအယ္လ္တန္းကို တက္ေရာက္သင္ၾကားသည္။ ထိုႏွစ္တြင္ပင္ တကၠသိုလ္သမဂၢတြင္ အရံအမႈေဆာင္အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္လည္းေ ကာင္း၊ ဗမာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာေက်ာင္းသားသမဂၢတြင္ ဥကၠဌ အျဖစ္လည္းေကာင္း အေရြးခံခဲ့ရသည္။

ကိုေအာင္ဆန္းသည္ ပုသိမ္၊ ေမာ္တင္စြန္း၊ ဇီးခ်ဳိင္ရြာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းအလွဴတြင္ ေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ ေက်း ရြာ လူထုကိုျမန္မာျပည္လြပ္လပ္ေရးရရရွိရန္အတြက္လည္း လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲဆင္ႏႊဲမွသာ ရရွိမည္ျဖစ္္ေၾကာင္း ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ရွင္းလင္းေျပာၾကားခဲ့ေလသည္။

ထို႔ေနာက္ ၁၉၃၈ - ၃၉ ခုႏွစ္တြင္ ကိုေအာင္ဆန္းသည္ ဗမာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားသမဂၢဥကၠဌႏွင့္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ သမဂၢဥကၠဌ အျဖစ္အေရြးခံရေသာ္လည္း ႏွစ္ဆံုးေအာင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္း မရွိခဲ့ေခ်။ ႏိုင္ငံေ ရးကိုေဇာက္ခ်လုပ္ရန္ ရည္သန္ေနျပီျဖစ္္ရကား တို႔ဗမာအစည္း အ႐ုံးသို႔ ၁၉၃၈ ေအာက္တိုဘာလ ၁ ရက္တြင္ ၀င္ေရာက္ခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစၿပီး သခင္ေအာင္ဆန္းအမည္တြင္လာခဲ့သည္။ အစည္းအ႐ုံး၀င္ၿပီး မ်ားမၾကာမီမွာပင္ ေအာက္တိုဘာလကုန္တြင္ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုး အမႈေဆာင္အဖြဲ႕၀င္၏ခန္႔ထားေသာ အေထြေထြအ တြင္းေရးမွဴးျဖစ္လာသည္။

သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ ၁၉၃၈၊ ႏို၀င္ဘာ ၃ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္သမဂၢဥကၠဌအျဖစ္မွလည္းေ ကာင္း၊ ျမန္္မာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားသမဂၢဥကၠဌအျဖစ္္မွလည္းေကာင္း ႏုတ္ထြက္ခဲ့ၿပီး သူ၏တာ၀န္ မ်ားကို ကိုလွေရႊ၊ ကိုဗဟိန္း၊ ကိုဗေဆြတို႔အား လႊဲအပ္ေပးခဲ့သည္။

သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးဌာနခ်ဳပ္ အေထြအေထြအတြင္းေရးမႈးအျဖစ္္ အမ်ဳိးသားေရးလႈပ္ရွား မႈမ်ားတြင္ တက္ႂကြစြာပါ၀င္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့မႈေၾကာင့္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရက ရန္ကုန္ အေရးတႀကီး လံုျခံဳေရးအက္ ဥပေဒအရ ၁၉၃၉ ခု၊ ဇန္န၀ါရီ ၂၃ ရက္ေန႔တြင္ အဖမ္းခံရကာ ေထာင္ဒဏ္ ၁၅ ရက္ က်ခံခဲ့ရသည္။ ထို႔ေနာက္ ေထာင္မွ ဖေဖာ္၀ါရီ ၈ ရက္ေန႔တြင္လြတ္ေျမာက္ၿပီးေနာက္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ၂၅၊ ညသန္းေခါင္ ေက်ာ္၂ နာရီခြဲအခ်ိန္တြင္ ၿမိဳ႕မေက်ာင္းတြင္က်င္းပသည့္ ဗမာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ား (ေက်ာင္း သားသပိတ္အေရးႏွင့္စပ္လ်ဥ္းၿပီး) ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးသည့္အစည္းအေ၀းသို႔ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။

ထိုႏွစ္ဧျပီလ ၆ ရက္မွ ၉ ရက္ေန႔အထိက်င္းပေသာ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုး ေမာ္လၿမိဳင္ညီလာခံတြင္ အခမ္းအနား မွဴးအျဖစ္္ တာ၀န္ခံေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ထို႕ေနာက္ ၁၉၃၉၊ ဧျပီ ၃၀ မွ ေမလ ၅ ရက္ေန႔အထိက်င္းပေသာ တို႔ဗ မာအစည္းအ႐ုံး၏ဌာနခ်ဳပ္ အလုပ္အမႈေဆာင္အဖြဲ႕ အစည္းအေ၀းတြင္ အေထြေထြအတြင္းအေရးမွဴးအျဖစ္ ေရြးေကာက္ခံခဲ့ရသည္။

ထိုႏွစ္ဧျပီလ ၆ ရက္ေန႔မွ ၉ ရက္ေန႔အထိက်င္းပေသာ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးေမာ္လၿမိဳင္ညီလာခံတြင္ အခမ္းအ နားမွဴးအျဖစ္္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ၁၉၃၉၊ ဧျပီ ၃၀ မွ ေမလ ၅ ရက္ေန႔အထိက်င္းပေသာ တို႔ဗမာ အစည္းအ႐ံုး၏ဌာနခ်ဳပ္ အလုပ္အမႈေဆာင္အဖြဲ႕အစည္းအေ၀းတြင္ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္္ ေရြးေကာက္ခံရသည္။

ထိုႏွစ္ ၾသဂုတ္ ၁၃ ရက္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ ေရေက်ာ္ရပ္ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးတည္ရာေနရာတြင္ သခင္ေအာင္ ဆန္း၊ သခင္လွေဖ၊ ကိုဗဟိန္း၊ကိုသိန္းေဖ၊ မစၥတာဂိုရွယ္၊ မစၥတာဒတၱားတို႔သည္ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးအတြင္း တြင္ ကြန္ျမဴနစ္ (ကလာပ္စည္း) အဖြဲ႕အစည္းကေလး တရပ္ကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ ၾသဂုတ္လ ၁၅ ရက္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕အေရွ႕ပိုင္း ၄၉ လမ္း၊ အိမ္အမွတ္ ၁၈၈ တြင္ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကို လွ်ဳိ႕၀ွက္စြာတည္ေထာင္ၿပီး သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး အျဖစ္္ တာ၀န္ယူခဲ့သည္။ (သခင္စိုးက စမ္းေခ်ာင္း ရပ္၊ ေျမႏုလမ္း၊ အမွတ္ ၁၄၊ ကိုဗဟိန္းအိမ္တြင္ ေျမေအာက္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကို စတင္ဖြဲ႕စည္းသည္ဟု ဆိုသည္။)

၁၉၃၉ စက္တင္ဘာလ ၃ ရက္ေန႔တြင္ ဥေရာပတြင္ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီး စတင္ျဖစ္္ပြားခဲ့ေလသည္။ ထိုစစ္ႀကီး မျဖစ္္မီ ၂ ရက္အလိုမွာပင္ တုိ႔ဗမာအစည္းအ႐ုံးမွ ျပည္လံုးဆိုင္ရာအလုပ္မႈေဆာင္အဖြဲ႕၏ အထူးအစည္းအေ၀း တရပ္ကို ေဒါက္တာဘေမာ္အိမ္တြင္ က်င္းပကာ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးအဖြဲ႕၀င္မ်ား၊ ဆင္းရဲသား၀ံသာႏုအဖြဲ႕၀င္ မ်ား၊ နျပည္ေတာ္အဖြဲ႕၀င္မ်ား၊ ကရင္အမ်ဳိးသားအဖြဲ႔၀င္မ်ား၊ ငါးပြင့္ဆိုင္အဖြဲ႔၀င္မ်ားပူးေပါင္းၿပီး ဗမာ့ထြက္ရပ္ ဂိုဏ္း (Burma Freedom Bloc) ကို စက္တင္ဘာလ (၁) ရက္တြင္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ အဆိုပါအဖြဲ႕ တြင္ ေဒါက္တာဘေမာ္ကို အဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္္လည္းေကာင္း၊ သခင္ေအာင္ဆန္းအား အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး အျဖစ္္ေဆာင္ရြက္ရန္ တာ၀န္ေပးၾကသည္။

ဗမာ့ထြက္ရပ္ဂိုဏ္းကိုတည္ေထာင္လိုက္ၿပီးေနာက္ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမ်ား အရွိန္အဟုန္ျပင္းစြာျဖင့္ တစ္ခုၿပီးတခု ဆင့္ကာ ဆင့္ကာ ေပၚထြက္လာကာ သပိတ္ေမွာက္မႈ၊ စီတန္းလမ္းေလွ်ာက္ၿပီးအင္အားျပမႈ အစရွိသည့္ ေတာ္ လွန္ေရး လိႈင္းတံပိုးတို႔ ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ ယင္းႏိုင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရသည္ အမ်ဳိးမ်ဳိးႏွိပ္ ကြပ္ခဲ့သည္။ ကံေကာင္းေထာက္မေသာေၾကာင့္သာ သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရကပစ္လိုက္ေသာ ပိုက္ကြန္အတြင္းသို႔ မသက္ဆင္းခဲ့ရေပ။

သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕တြင္က်င္းပေသာ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးညီလာခံတြင္ ဒုတိယကမာၻစစ္တြင္ ၿဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕အား ျမန္္မာတို႔က အကူအညီမေပးသင့္ေၾကာင္း တရားေဟာခဲ့ေလသည္။

ယင္းေနာက္ ၁၉၄၀၊ မတ္လ ၁၂ ရက္တြင္ အိႏၵိယ ရမ္းဂါးၿမိဳ႕တြင္က်င္းပမည့္ အိႏၵိယအအမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ ညီလာခံသို႔ သခင္ေအာင္ဆန္း သည္ သခင္သန္းထြန္း၊ သခင္ခင္ေအာင္၊ သခင္တင္ေမာင္ (ပန္းတေနာ္)၊ ကိုထြန္းရွိန္၊ ကိုဗဟိန္း၊ သခင္အုန္းေဖ၊ သခင္အုန္းျမင့္(တိုးတက္ေရး) တို႔ႏွင့္အတူတက္ေရာက္ၿပီး ေမလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ျပန္လည္ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ ၁၉၄၀၊ ဇြန္ ၅ တြင္ သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ ရန္ကုန္တကၠ သိုလ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕တြင္ ပထမဆံုး ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ားကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္္ ေရြးခ်ယ္တ င္ေျမႇာက္ခံရသည္။

သို႔ႏွင့္ ၁၉၄၀၊ ဇြန္ ၁၇ တြင္ ဟသာတၤခ႐ိုင္၊ ဇလြန္ၿမိဳ႕တြင္က်င္းပေသာ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးတရားပြဲတခုတြင္ သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ ခ်င္းေတာင္တန္းအေၾကာင္း ေဟာေျပာေသာေၾကာင့္ သခင္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ က်ဳံမေငး သခင္တင္ေမာင္တို႔အား ကာကြယ္ေရးဥပေဒႏွင့္ဖမ္းဆီးရန္ ဟသာတၤရာဇ၀တ္၀န္ မစၥတာေဇဗီးယား (Mr.Xavier) က ၀ရမ္းထုတ္လိုက္သည္။ ကံအားေလ်ာ္စြာ ဗမာပလိပ္အရာရွိတဦး၏ အကူအညီျဖင့္ ဟသာတၤ ခ႐ိုင္မွ လြတ္ေျမာက္ကာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္းတြင္ ပုန္းလွ်ဳိးႏိုင္ခဲ့သည္။ ထိုအေတာအတြင္း နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရ၏အ လိုေတာ္ ရိ ေဖဗီးယားကပင္ ‘‘သခင္ေအာင္ဆန္းအား ဖမ္းဆီးေပးႏိုင္လွ်င္ ဆုေငြ ၅ က်ပ္ေပးမည္” ဟု ေၾက ညာလိုက္သည္။ ယင္းဆုေငြ ၅ က်ပ္ ထုတ္ျပန္သည့္ သတင္းကုိ ဇူလိုင္လ ၂ ရက္ေန႔ထုတ္ သတင္းစာမ်ားတြင္ အသီးသီးပါရွိလာရာ သခင္ေအာင္ဆန္းကိုသာမက ျမန္္မာတမ်ဳိးသားလံုးကိုပင္ ေစာ္ကားလိုက္ေသာေၾကာင့္ တစ္ျပည္လံုးက႐ႈံ႕ခ်ခဲ့သည္။ ထိုေၾကာင့္ ယင္းဆုေငြကို ၁၉၄၀၊ ၾသဂုတ္ ၂၀ တြင္ ျပန္လည္႐ုပ္သိမ္း ေပးခဲ့ရ သည္။

သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရ၏ အဖမ္းမခံလိုပဲ ျပည္ပတြင္ထြက္ၿပီး ႏိုင္ငံျခားအကူအညီရွာရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါ တီႏွင့္ဆက္သြယ္ရန္ သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ တန္လြန္ေရွာင္ဟူေသာ တ႐ုတ္အမည္ခံယူၿပီးလည္းေကာင္း၊ သခင္လွၿမိဳင္သည္ တန္ဆူေတာင္ဟူေသာ တ႐ုတ္အမည္ခံယူၿပီး လည္းေ ကာင္း ၁၉၄၀၊ ၾသဂုတ္ ၈ ရက္ေန႔တြင္ ေနာ္ေ၀းပိုင္ ‘‘ဟိုင္လီ” (Hai Lee) သေဘာၤျဖင့္ရန္ကုန္မွထြက္ခြာလာခဲ့ရာ ၁၉၄၀၊ ၾသဂုတ္ ၂၄ တြင္ အမိြဳင္ရွိ ကူလန္စုကြၽန္း (Kulangsu Island) သို႔ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ သခင္ေအာင္ဆန္း တို႔သည္ အမိြဳင္ၿမိဳ႕တြင္ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီႏွင့္အဆက္အသြယ္မရပဲေသာင္တင္ေနစဥ္ ျမန္္မာႏိုင္ငံရွိ ရဲေဘာ္ မ်ား၏ၾကိဳးပမ္းခ်က္အရ ဂ်ပန္ႏွင့္ဆက္သြယ္မိခဲ့သည္။

ဗိုလ္မွဴးႀကီး စူဇူကီး (ေနာင္ဗိုလ္မိုးႀကဳိး) သည္ သခင္ေအာင္ဆန္းတို႔အား အမိြဳင္မွ ဂ်ပန္သို႔ဆက္သြယ္ေခၚယူခဲ့ ရာ ၁၉၄၀၊ ႏို၀င္ဘာ ၁၂ တြင္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံသို႔ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတြင္ ျမန္္မာ့ လြပ္လပ္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ညႇိႏႈိင္းေဆာင္ရြက္ၿပီးေနာက္ ျမန္္မာျပည္တြင္းရွိ ရဲေဘာ္ရဲဘက္မ်ားႏွင့္တိုင္ပင္ ရန္ ျမန္္မာႏိုင္ငံသို႔ ရႊန္းတင္းမား႐ူးသေဘၤာျဖင့္ေရာက္ရွိၿပီး ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပံုပါတီ၀င္မ်ားႏွင့္ ျမန္္မာ့လြတ္ လပ္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးခဲ့သည္။

သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ ၁၉၄၁၊ မတ္ ၁၀ တြင္ ရႊန္းတင္းမာ႐ူးသေဘၤာျဖင့္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံသို႔အျပန္တြင္ ရဲေဘာ္ သံုးက်ိပ္ ပထမအသုတ္ျဖစ္္သည့္ သခင္လွေဖ (ဗိုလ္လက်ာၤ)၊ သခင္ဗဂ်မ္း (ဗိုလ္လေရာင္)၊ သခင္ေအးေမာင္ (ဗိုလ္မိုး)၊ ကိုထြန္းရွိန္ (ဗိုလ္ရန္ႏိုင္) တို႔ကိုေခၚေဆာင္သြားခဲ့ရာ ၁၉၄၁၊ မတ္ ၂၇ တြင္ တိုက်ဳိၿမိဳ႕သို႔ေရာက္ရွိခဲ့ သည္။ ထိုမွတဆင့္ စစ္ပညာသင္ရန္ ၁၉၄၁၊ ဧၿပီတြင္ ဟိုင္နန္ကြၽန္းသို႔သြားေရာက္ခဲ့သည္။ ဟိုင္နန္ကြၽန္းႏွင့္ ထိုင္၀မ္ကြၽန္းတြင္ စစ္ပညာမ်ားသင္ၾကားခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ထိုင္းႏိုင္ငံ၊ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕တြင္ ၁၉၄၁၊ ဒီဇင္ဘာ ၂၆ တြင္ လက္ေမာင္းေသြးေဖာက္ၿပီး သစၥာျပဳကာ ဗမာ့လြပ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ (ဘီအိုင္ေအ) ကို ၁၉၄၁၊ ဒီဇင္ဘာ ၂၇ တြင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။

ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္စစ္ဌာနခ်ဳပ္ႏွင့္ ေမာ္လၿမိဳင္စစ္ေၾကာင္းတြင္ ဒုတိယစစ္ေသနာပတိအျဖစ္္ျဖင့္ ျမန္္မာႏိုင္ငံ အတြင္းခ်ီတက္ကာ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ကို တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။

၁၉၄၂၊ ဇူလိုင္ ၂၇ တြင္ ဂ်ပန္တို႔က ဘီအိုင္ေအကိုဖ်က္သိမ္းၿပီး ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ (ဘီဒီေအ) ဖြဲ႕စည္းေသာအခါ ဗိုလ္မွဴးႀကီး အဆင့္ျဖင့္ ဘီဒီေအ၏ စစ္ေသနာပတိအျဖစ္္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၃ မတ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ရာထူးတိုးျမႇင့္ေပးျခင္းခံရသည္။

ဂ်ပန္အစိုးရ၏ဖိတ္ၾကားခ်က္အရ ၁၉၄၃၊ မတ္ ၁၁ တြင္ ေဒါက္တာဘေမာ္၊ ေဒါက္တာသိမ္းေမာင္၊ သခင္ျမတို႔ႏွ င့္ အတူဂ်ပန္ႏိုင္ငံသုိ႔ သြား ေရာက္ခဲ့သည္။ ထိုႏွစ္ မတ္၂၂ တြင္ တိုက်ဳိၿမိဳ႕တြင္ ဂ်ပန္ဘုရင္ဟီ႐ိုဟီတို၏ တက္ေန၀န္းတံဆိပ္ (တတိယအဆင့္) ႏွင့္ စလြယ္လတ္ (Third Class Order of Rising Sun With Middle Class) ကို ခ်ီးျမႇင့္ခံခဲ့သည္။ ၁၉၄၃၊ ၾသဂုတ္ ၁ ဂ်ပန္ေခတ္တြင္ ျမန္္မာႏိုင္ငံအစိုးရ ဖြဲ႕ စည္းေသာအခါ ကာ ကြယ္ေရး၀န္ႀကီးဌာန ၀န္ႀကီး (စစ္၀န္ႀကီး) အျဖစ္္ တာ၀န္ယူခဲ့သည္။

ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္တုိ႔သည္ ျမန္္မာျပည္သူတုိ႔အား ဖိႏွိပ္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည့္အတြက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းဦးေဆာင္ၿပီး ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္တုိ႔ကို ေတာ္လွန္ ရန္ျပင္ဆင္ခဲ့သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ၁၉၄၄၊ ၾသဂုတ္ ၄ မွ ၇ ရက္ေန႔အထိ ပဲခူးၿမိဳ႕၊ စံျပတပ္ရင္းတြင္ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကိုယ္စားလွယ္ သခင္စိုး၊ သခင္သန္းထြန္း၊ သခင္ဗဟိန္းတုိ႔ႏွင့္ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးကာ ဖက္ဆစ္တိုက္ဖ်က္ေရး အဖြဲ႕ဖြဲ႕စည္းေရးအတြက္ အစည္းအေ၀းေခၚ ယူခဲ့သည္။ ထိုစဥ္အတြင္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား ၁၉၄၄၊ စက္တင္ဘာ ၄ တြင္ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ဂ်ပန္ဘုရင္ ဟီ႐ိုဟီတို၏ မြန္ျမတ္ေသာရတနာ (ပထမအဆင့္) ဘြဲ႕တံဆိပ္ကို ခ်ီးျမႇင့္ျခင္းခံရသည္။

၁၉၄၅၊ မတ္၁ မွ ၃ အထိ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ ကန္ေတာ္ႀကီးပတ္လမ္းႏွင့္ ဦးထြန္းျမတ္လမ္းေထာင့္ရွိ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ ဆန္းေနအိမ္တြင္ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ တုိ႔ကို ေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္ရန္ အစီအစဥ္မ်ားခ်မွတ္ခဲ့သည္။

၁၉၄၅၊ မတ္ ၂၇ တြင္ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးစတင္ေသာအခါ ေရွ႕တန္းစစ္ဌာနခ်ဳပ္တြင္ တာ၀န္ယူကာ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္တုိ႔ကို ေတာ္လွန္ တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၅၊ ေမ ၁၆ တြင္ မိတၳီလာၿမိဳ႕တြင္ ၿဗိတိသွ် ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ဆာ၀ီလ်ံစလင္း (ေနာင္ဖီးမာရွယ္) ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးခဲ့သည္။

၁၉၄၅ ေမ ၁၉ တြင္ မိတၳီလာမွ ရန္ကုန္သို႔ ေလယာဥ္ျဖင့္ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ ၁၉၄၅၊ ေမ ၁၉ တြင္က်င္းပေသာ ေနသူရိန္ညီလာခံတြင္ သဘာပတိအျဖစ္္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ထိုေန႔မွာပင္ ဖက္ဆစ္တိုက္ဖ်က္ေရး အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ဥကၠဌအျဖစ္္ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ျခင္းခံရသည္။

ဗမာ့တပ္မေတာ္အေရးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ၁၉၄၅၊ စက္တင္ဘာ ၇ တြင္ ကႏီၵသေဘာတူညီခ်က္ကို လက္မွတ္ေရး ထိုးခဲ့သည္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွ မဟာမိတ္စစ္ေသနာပတိခ်ဳပ္ ေလာ့ဒ္ေမာင့္ဘက္တန္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အား ဗမာ့တပ္မေတာ္တြင္ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ရာထူးျဖင့္ ဒုတိယစစ္ ေဆးေရးအရာရွိခ်ဳပ္ (Deputy Inspector-General) အျဖစ္္ ခန္႔အပ္မည္ဟု ကမ္းလွမ္းခဲ့သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ တပ္မေတာ္သား ဘ၀ကိုလို လားေသာ္လည္း သမိုင္းေပးတာ၀န္ျဖစ္္သည့္ မၿပီးဆံုးေသးေသာ ျမန္္မာ့လြပ္လပ္ေရးလုပ္ငန္းကို ဆက္လက္ေ ဆာင္ရြက္ရန္ ၁၉၄၅၊ ေအာက္တိုဘာ ၂၇ တြင္ မ်ဳိးခ်စ္ဗမာ့တပ္မေတာ္ (Patriotic Burmese Forces) ၏ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ရာထူးမွႏုတ္ထြက္ခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံေရးနယ္ ပယ္သို႔ျပန္လည္၀င္ေရာက္ခဲ့သည္။

ျမန္္မာႏိုင္ငံဘုရင္ခံ ဆာေဒၚမန္စမစ္ကဖဆပလအား အမႈေဆာင္ေကာင္စီ (၀န္ႀကီးအဖြဲ႕) တြင္ ပါ၀င္ရန္ ဖိ္တ္ေ ခၚ ခဲ့ေသာ္လည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းဦးေဆာင္သည့္ ဖဆပလအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က မိမိတုိ႔ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ား မ ရေသာေ ၾကာင့္ အမႈေဆာင္ေကာင္စီသို႔မ၀င္ခဲ့ေပ။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းဦးေဆာင္သည့္ ဖဆပလအဖြဲ႕သည္ ျမန္္မာျပည္သူလူထု၏ အင္အားျဖင့္ ျမန္္မာ့ လြပ္လ ပ္ေရး တိုက္ပြဲကို ဆက္လက္ ဆင္ႏႊဲခဲ့သည္။ ၁၉၄၅၊ ဒီဇင္ဘာ ၁ တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ စစ္ေသနာ ပတိအျဖစ္္ တာ၀န္ယူၿပီး ျပည္သူ႔ရဲေဘာ္တပ္ဖြဲ႕ကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။

၁၉၄၆၊ ဇန္န၀ါရီတြင္က်င္းပေသာ ဖဆပလ ပထမဆံုးျပည္လံုးကြၽတ္ညီလာခံတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ဖဆပလဥကၠဌအျဖစ္္ ျပန္ လည္ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ခံရသည္။

ျမန္္မာႏိုင္ငံဘုရင္ခံ ဆာေဒၚမန္စမစ္၏အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလတြင္ ျမန္္မာျပည္သူတို႔၏မေက်နပ္မႈ ပိုမိုႀကီးထြားလာ ကာ ႏိုင္ငံေရးမၿငိမ္မသက္ျဖစ္္ လာခဲ့သည္။ ထိုအခါ ၿဗိတိသွ်အစိုးရက ဆာေဒၚမန္စမစ္ကို အဂၤလန္ႏိုင္ငံ သို႔ျပန္ေခၚကာ ျမန္္မာႏိုင္ငံဘုရင္ခံသစ္ ဆာဟူးဘတ္ရန္႔စ္ကို ေစလႊတ္ခဲ့သည္။

ဆာဟူးဘတ္ရန္႔စ္သည္ အမႈေဆာင္ေကာင္စီတြင္ပါ၀င္ရန္ ဖဆပလက္ို ဖိတ္ေခၚခဲ့သည္။ ၁၉၄၆၊ စက္တင္ဘာ ၂၆ တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ ဆန္းသည္ အမႈေဆာင္ေကာင္စီ (အမ်ဳိးသားယာယီအစိုးရ) တြင္ ဒုတိယသဘာပတိ (၀န္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး ကာကြယ္ေရးဌာနႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနမ်ားကိုပါ တာ၀န္ယူခဲ့သည္။

ဖဆပလအဖြဲ႔ခ်ဳပ္သည္ အမႈေဆာင္ေကာင္စီတြင္ပါ၀င္လာၿပီးေနာက္ ၁၉၄၆၊ ႏို၀င္ဘာ ၈ တြင္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရ ထံ ျမန္္မာႏိုင္ငံကို တစ္ႏွစ္အတြင္း လြတ္လပ္ေရးေပးရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။

ဖဆပလ၏ေတာင္းဆိုခ်က္ကိုတံု႕ျပန္သည့္အေနျဖင့္ အဂၤလိပ္နန္းရင္း၀န္မစၥတာ အက္တလီ (C.R.Attlee, P.C. ., O.M.., C..H..) က ၁၉၄၆၊ ဒီဇင္ဘာ၂၀ တြင္ၿဗိတိသွ်ပါလီမန္ေအာက္လႊတ္ေတာ္တြင္ ျမန္္မာကိုယ္စားလွယ္ အဖြဲ႕ကို အဂၤလန္ျပည္၊ လန္ဒန္ၿမိဳ႕သို႔ဖိတ္ေခၚေဆြး ေႏြးမည္ဟုေၾကျငာခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်အစိုးရ၏ဖိတ္ၾကားခ်က္ အရ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းဦးေဆာင္သည့္ ျမန္္မာကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕သည္ အဂၤလန္ျပည္သို႔သြားေရာက္ၿပီး ၿဗိတိ သွ်အစိုးရကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးကာ ၁၉၄၇၊ ဇန္န၀ါရီ ၂၇ တြင္ ‘‘ေအာင္ဆန္း-အက္ တလီစာ ခ်ဳပ္”ကို ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ျပည္မႏွင့္ေတာင္တန္းေဒသမ်ားအပါအ၀င္ ေပါင္းစည္းၿပီး ျမန္္မာ့လြပ္ လပ္ေရးရယူႏိုင္ရန္ ၁၉၄၇၊ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၂ တြင္ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း၊ ေတာင္ပိုင္းႏွင့္အေရွ႕ပိုင္းတို႔၏ လမ္းဆံုရာ လဲခ်ားေစာ္ဘြား၏ နယ္ေျမအတြင္းရွိ ပင္လံုၿမိဳ႕ ကေလးတြင္ တိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္ ၂၃ ဦးတုိ႔ႏွင့္အတူ သမိုင္း၀င္ ‘‘ပင္လံုစာခ်ဳပ္” ကို ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ေပသည္။ ၁၉၄၇၊ ဧၿပီ ၉ တြင္ က်င္းပေသာတိုင္းျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ဖဆပလအမတ္ေလာင္းအျဖစ္္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မ (လမ္းမေတာ္) မဲဆႏၵနယ္ေျမမွ ၀င္ ေရာက္အ ေရြးခံၿပီး လႊတ္ေတာ္အမတ္အျဖစ္္ ၿပိဳင္ဘက္မရွိေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ခံခဲ့ရသည္။

ထို႔ေနာက္ ၁၉၄၇၊ ေမ ၁၉ မွ ၂၃ ထိက်င္းပေသာ ဖဆပလ ပဏာမျပင္ဆင္မႈညီလာခံသို႔ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၇၊ ဇြန္ ၁၆ တြင္ တိုင္းျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္ညီလာခံ တြင္ ျပည္ေထာင္စုျမန္္မာႏိုင္ငံေတာ္ဖြဲ႔စည္း အုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒေရးဆြဲရာတြင္ ပါ၀င္ရမည့္အေျခခံမူမ်ား ကို တင္သြင္းခဲ့သည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ၁၉၄၂၊ စက္တင္ဘာ ၆ တြင္ ေျမာင္းျမၿမိဳ႕ေနဦးဖိုးညႇင္း၊ ေဒၚဖြာစုတုိ႔၏ သားသမီး ၁၀ ဦးအနက္ အဌမေျမာက္ သမီးျဖစ္္သူ သူနာျပဳဆရာမ မခင္ၾကည္ (ေနာင္ မဟာသီရိသုဓမၼဘြဲ႕ရ၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံ လံုးဆိုင္ရာႏွင့္ နီေပါႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ျမန္္မာသံအမတ္ႀကီး)ႏွင့္ ထိမ္းျမားလက္ထပ္ၿပီး သား (၂) ဦး၊ သမီး (၂) ဦး၊ [ေအာင္ဆန္းဦး၊ ေအာင္ဆန္းလင္း၊ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ သမီးေထြး (ငယ္စဥ္ကကြယ္လြန္)] ထြန္းကားခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ ၁၉၄၇၊ ဇူလိုင္ ၁၉ ရက္၊ နံနက္ ၁၀း၃၅ နာရီတြင္ အတြင္း၀န္မ်ား႐ံုး (ေနာင္၀န္ႀကီးမ်ား႐ံုး) တြင္ ၀န္ႀကီးမ်ား အစည္းအေ၀းက်င္းပေနစဥ္ မ်ဳိးခ်စ္ပါတီေခါင္းေဆာင္ႏွင့္ နန္းရင္း၀န္ေဟာင္း ဂဠဳန္ဦးေစာ၏ ေနာက္လိုက္ လူသတ္သမားတုိ႔၏လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္မႈေၾကာင့္ က်ဆံုးခဲ့ရသည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏႐ုပ္ကလာပ္ကို ၁၉၄၈၊ ဧၿပီ ၁၁ တြင္ အျခား၀န္ႀကီးမ်ားႏွင့္အတူ ဂ်ဴဗလီေဟာမွ အာဇာ နည္ကုန္းသုိ႔ပို႔ေဆာင္ဂူသြင္းသၿဂႋဳဟ္ခဲ့သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက်ဆံုးၿပီး ၁၁ ႏွစ္အၾကာ ၁၉၅၉၊ မတ္ ၂၇ တြင္ ျမန္္မာ့လြပ္လပ္ေရးႀကဳိးပမ္းမႈေနာက္ဆံုးက႑အထိ ကိုယ္က်ဳိးမငဲ့ဘဲ တိုင္းျပည္ႏွင့္လူမ်ဳိး လြပ္လပ္ေရးအတြက္ သက္စြန္႔ဆံဖ်ား ႀကဳိးပမ္းေဆာင္ရြက္ခဲ့မႈေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္က ေက်းဇူးဆပ္ျခင္းအထိမ္းအမွတ္အျဖစ္္ လြပ္လပ္ေရးေမာ္ကြန္း၀င္ (ပထမဆင့္) (Star of the Revolution) တံဆိပ္မ်ားခ်ီးျမႇင့္ဂုဏ္ျပဳျခင္းခံခဲ့ရသည္။

သန္းဝင္းလိႈင္

ေမ ၁၀၊ ၂၀၁၁။