Eleven jounal က ေတာင္ ေၿပာလာရတဲ့၂၀၁၀ မႇာ ေစာင့္ၾကည့္ရမဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား

Written by ေဇ၀င္းေနာင္
အီရန္က မၿငိမ္မသက္မႈေတြကို ဖန္တီးေပးခဲ့တဲ့ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ၊ ႏိုင္ငံေရးေရခ်ိန္ ေျပာင္းေစခဲ့တဲ့ ဂ်ပန္ေရြးေကာက္ပြဲ၊ မဲေပးသူစံခ်ိန္တင္ခဲ့တဲ့ အိႏၵိယေရြးေကာက္ပြဲ စတဲ့ ကမၻာတစ္လႊားက ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ဟာ ၂၀၀၉ အတြက္ အမႇတ္ရစရာ အေကာင္းဆံုး အခုိက္အတန္႔ ေတြကို ဖန္တီးေပးခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၀ မႇာ ေရာ ဘာေတြ ျဖစ္ဦးမလဲ။ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကေန အေျပာင္းအလဲ ေတြ ဘယ္လို ဘယ္အတိုင္းအတာ အထိ ေဆာင္ၾကဥ္းလာႏုိင္မလဲဆုိ တာ ေစာင့္ၾကည့္ရပါဦးမယ္။
ယူကရိန္း၊ ကိုလံဘီယာ၊ ဘရာဇီး၊ ဖိလစ္ပိုင္တို႔မႇာ သမၼတေရြး ေကာက္ပြဲေတြ ရႇိသလို အီရတ္၊ အာဖဂန္၊ အီဂ်စ္၊ ၿဗိတိန္၊ အေမရိကန္၊ ျမန္မာတုိ႔မႇာလည္း အေထြေထြေရြး ေကာက္ပြဲေတြ ရႇိေနပါတယ္။
ျပင္သစ္က ႏုိင္ငံေရးေတြးေခၚ ပညာရႇင္ မြန္တက္စက်ဴက ''မဲေပး ျခင္းလုပ္ငန္းစဥ္နဲ႔ ျပည္သူတုိ႔ဟာ သူတို႔ရဲ႕အစိုးရ ေပၚထြက္လာေရး ေရြးခ်ယ္မႈမႇာ အရႇင္သခင္ေတြအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ၿပီး အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ပိုင္မႈစြမ္းပကားကို ေမာင္းႏႇင္လည္ ပတ္ေစတယ္''လို႔ ဆုိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအတိုင္း ျဖစ္မျဖစ္ဆိုတာက ေရြးေကာက္ ပြဲေတြရဲ႕ စစ္မႇန္မႈ အတိုင္းအတာကို ေဖာ္က်ဴးတာပါပဲ။

ယူကရိန္း သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ ဇန္န၀ါရီ ၁၇
ငါးႏႇစ္တာဟာ ဘာေတြျခားနားသြားေစသလဲ ဆုိတာ ယူကရိန္း သမၼတေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ ပုစၧာပါ။၂၀၀၅ မႇာ လက္ရႇိသမၼတ ဗစ္တာယူ ခ်င္ကိုဟာ လိေမၼာ္ေရာင္ေတာ္လႇန္ ေရးနဲ႔ အတူ ထင္ရႇားလာခဲ့ၿပီး ေမာ္စကို ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳ ဗစ္တာ ယာႏူကိုဗစ္ခ်္ကို အႏိုင္ရခဲ့ပါတယ္။ ေတာ္လႇန္ေရးသမား တစ္ေယာက္အေန နဲ႔ ေအာင္ျမင္ခဲ့ေပမယ့္ သမၼတတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ကေတာ့ ယူခ်င္ကို ဟာ အေျခမလႇခဲ့ပါဘူး။ စီးပြားေရး က်ဆင္းေနမႈနဲ႔ ျခစားမႈအ႐ႈပ္ေတာ္ပံု ေတြဟာ ယူကရိန္းအစိုးရကို ကမၻာေပၚမႇာ လူႀကိဳက္အနည္းဆံုး အစိုးရ ျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။
ယူခ်င္ကိုဟာ ယာႏူကိုဗစ္ခ်္ နဲ႔ေရာ တစ္ခ်ိန္က လိေမၼာ္ေရာင္ မဟာမိတ္ ယူလီယာတုိင္မိုရႇင္ကိုနဲ႔ပါ အဆင္မေခ်ာခဲ့ပါဘူး။ ေနာက္ထပ္ ကေမာက္ကမ အခ်ဳိးအေကြ႕ကေတာ့ တစ္ခ်ိန္က အမ်ဳိးသားေရးမီး႐ႇဴး တန္ေဆာင္တစ္လူလူ လႊင့္ခဲ့တဲ့ တုိင္ မိုရႇင္ကိုဟာ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးက တည္းက ႐ုရႇားသမၼတ (အခု၀န္ႀကီး ခ်ဳပ္) ပူတင္နဲ႔ ပလဲနံပသင့္ေနတာ ေၾကာင့္ ကရင္မလင္က တုိင္မိုရႇင္ကို ကို ပိုလိုလားဟန္ရႇိပါတယ္။ ျငင္းစရာ ခုံစရာျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ေတာ့ ႐ုရႇားရဲ႕ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ႏုိင္ေခ် ကလည္း စဥ္းစားစရာပါပဲ။

အီရတ္ပါလီမန္ေရြးေကာက္ပြဲ မတ္ ၁၇
လူမ်ဳိးေရး၊ ဂိုဏ္းဂဏမတူညီမႈ အေပၚမႇာအေျခခံတဲ့ ရႇည္ၾကာလႇတဲ့ ျငင္းခံုမႈေတြ အၿပီးမႇာေတာ့ အီရတ္ ပါလီမန္ဟာ ဒီဇင္ဘာလအတြင္းမႇာ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒကို အတည္ျပဳ ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ အရင္စီစဥ္ထားတဲ့ အတိုင္းဆုိရင္ အမတ္ေနရာခြဲတမ္း နည္းေနတယ္လို့ဆုိခဲ့တဲ့ ကာ့ဒ္ေတြ အတြက္ ေနရာေပးမႈအပါအ၀င္ အ မတ္ေနရာ ၅၀ ေက်ာ္ထပ္တိုးခဲ့ပါ တယ္။ အီရတ္ပါတီေတြဟာ လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရး ကြဲလြဲေတြရႇိတယ္ ဆိုေပမဲ့လည္း ႏုိင္ငံေရးအရပူးေပါင္း မႈေတြက်ေတာ့ ပို႐ႈပ္ပါေသးတယ္။
အထင္ရႇားဆံုးကေတာ့ ရႇီး ယိုက္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ႏူရီအယ္လ္မာလီ ကီဟာ သေဘာထားတင္းမာသူ မူ တာဘာအယ္လ္ဆာဒါးဦးေဆာင္တဲ့ ရႇီးယိုက္ဘာသာေရးပါတီစုကို ယႇဥ္ ႏုိင္ဖုိ႔ ဆြန္နီပါတီေတြနဲ႔ မဟာမိတ္ ဖြဲ႕ထားရတာပါ။ ထံုးစံအတုိင္းပဲ လုံျခံဳေရးကလည္းျပႆနာတစ္ရပ္ျဖစ္ ေနတာမုိ႔ မၾကာေသးခင္က ဘဂၢဒက္ မႇာ ေပါက္လိုက္ၾကတဲ့ဗံုးေတြဟာ ေရြးေကာက္ပြဲကို ေဆာ္ၾကမယ့္ ေရႇ႕ေျပး နိမိတ္ပဲလုိ႔ ဆိုၾကသူေတြရႇိပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္က ဘယ္လိုပဲ ထြက္ထြက္ အေမရိကန္တပ္ေတြ ဆုတ္ခြာခ်ိန္မႇာ အီရတ္ေတြကိုယ့္ မင္း ကိုယ့္ခ်င္းလုပ္ၾကတဲ့အခါဟန္၊မဟန္ ဆိုတာကပဲ အဓိကက်ပါလိမ့္ မယ္။
ဖိလစ္ပိုင္ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ ေမ ၁၀
ဒီႏႇစ္သမၼတေရြးေကာက္ပြဲမႇာ ေတာ့ဖီလစ္ပိုႏိုေတြဟာ ျမင္ေနက် နာမည္ေတြပဲ ျပန္ျမင္ရဦးမႇာပါ။၂၀၀၁ ခုႏႇစ္က အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ စြဲခ်က္ေတြနဲ႔အတူ လူထုအံုႂကြမႈနဲ႔ ျဖဳတ္ခ်ခံခဲ့ရတဲ့ ႐ုပ္ရႇင္မင္းသားႀကီး သမၼတေဟာင္း ဂ်ဳိးဇက္အက္စထရာ ဒါကလည္း ၀င္ႏႊဲဦးမႇာပါ။ ဘီလ်ံနာ ႏိုင္ငံေရးသမား မန္နီဗီလာ၊ ဒီမိုကေရ စီအိုင္ကြန္သမၼတေဟာင္း အကြီႏိုရဲ့ သား ႏိြဳင္ႏြိဳင္အကြီႏို၊ ကမၻာေက်ာ္ လက္ေ၀ႇ႔သမား ပတ္ကီြယိုတို႔ နဲ႔ အေရာင္စံုလူစံုပါပဲ။ ဆင္းေပးရေတာ့ မဲ့ အာ႐ိုယို ေထာက္ခံေပးထားတဲ့ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီးေဟာင္း သီအိုဒို႐ို ကလည္း ေလ်ာ့မတြက္သင့္တဲ့သူပါ။
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏုိ၀င္ဘာတုန္းက ဖိလစ္ပိုင္ေတာင္ပိုင္းမႇာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ လူသတ္ပြဲဟာ အာဏာဆီကိုသြားတဲ့ လမ္းမႇာ အၾကမ္းဖက္မႈနဲ႔ အာဃာတတုိ႔ ေဒြးေရာယႇက္တင္ရႇိေနတယ္ဆို တာကို ေဖာ္က်ဴးေနဆဲပါ။
အာဖဂန္နစၥတန္ ဥပေဒျပဳအမတ္ ေရြးေကာက္ပြဲ ႏွင့္ ေဒသဆိုင္ရာေရြးေကာက္ပြဲ ေမ ၂၂
၂၀၀၉ မႇာ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ အ႐ႈပ္ေတာ္ပုံ ေပၚေပါက္ခဲ့တဲ့ အာဖဂန္ဟာ ၂၀၁၀ မႇာလည္း ေရြးေကာက္ပြဲေတြနဲ႔ ထပ္ၾကံဳရပါဦးမယ္။ ႏုိင္ငံတစ္၀န္း ကုိယ္စားလႇယ္ ၃၀၀၀ ေက်ာ္ ၿပိဳင္ၾကမယ့္ ဒီေရြးေကာက္ပြဲေတြဟာ လိမ္လည္တယ္၊ စီမံခန္႔ခြဲမႈညံ့ဖ်င္း တယ္ဆုိတဲ့ ေ၀ဖန္မႈေတြၾကားက ႐ုန္းထြက္ႏုိင္ဖုိ႔ မရႇိေသးပါဘူး။ ၂၀၀၅ ပါလီမန္ေရြးေကာက္ပြဲ၊ ၂၀၀၉ သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲလုိပဲ အျငင္းပြားမႈ ေတြ မၿငိမ္သက္မႈေတြနဲ႔ဆုိရင္ေတာ့ အာဖဂန္သားေတြရဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲ အတြက္ စိတ္အားထက္သန္မႈဟာ အေဟာသိကံျဖစ္ရဦးမႇာပါပဲ။

အီဂ်စ္ပါလီမန္ေရြးေကာက္ပြဲ ေမ၂၂
၂၀၀၅ တုန္းက တရား၀င္ပိတ္ ပင္ထားတဲ့ Muslim Brotherhood Party က ကုိယ္စားလႇယ္ေလာင္းေတြ ဟာ တစ္သီးပုဂၢလအေနနဲ႔ ၀င္ၿပိဳင္ခဲ့ၾကၿပီးေတာ့ ပါလီမန္မႇာ အမတ္ေနရာ ငါးပုံတစ္ပုံအထိရခဲ့ပါတယ္။ အီဂ်စ္ အစုိးရဟာ အစၥလာမၼစ္အုပ္စုေတြကုိ ပိတ္ပင္မႈေတြ၊ ဖမ္းဆီးမႈေတြေတာက္ ေလ်ာက္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေရြးေကာက္ ပြဲမႇာလည္း သမၼတေဟာ့စနီမူဘာ ရက္ရဲ႕ National Democratic Party က ဦးစားေပးခံရၿပီး မဲခုိးတယ္ဆုိတဲ့ သတင္းကုိ ၾကားရဦးမႇာပါပဲ။

ကုိလံဘီယာ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ ေမ၃၀
ကုိလံဘီယာ မူးယစ္ဂုိဏ္းႀကီး ေတြနဲ႔ FARC သူပုန္ေတြကုိ ႏႇိမ္နင္း ႏုိင္ခဲ့တာေၾကာင့္ လူႀကိဳက္မ်ားတဲ့ သမၼတ အယ္လ္ဘာ႐ိုအူရီေဘးဟာ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ ထပ္ၿပိဳင္ႏုိင္ဖုိ႔ သက္တမ္းကန္႔သတ္ခ်က္ကုိ ျပင္ဆင္ဖုိ႔ ႀကိဳးပမ္းေနပါတယ္။ ဒါေအာင္ျမင္ရင္ေတာ့ ေထာက္ခံမႈႏႈန္း ၇၀ ရာခုိင္ ႏႈန္းနီးပါးရႇိတဲ့ အူရီေဘးကုိ ယႇဥ္ႏုိင္သူမရႇိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ တတိယသက္တမ္း ဆက္ထမ္းေဆာင္မယ္ဆုိရင္ ထုိင္ခုံႀကိဳက္သူ တစ္ေယာက္အျဖစ္ ႏုိင္ငံတကာက အျမင္မၾကည္မလင္ ျဖစ္ႏုိင္သလုိ အိမ္နီးခ်င္း ဗင္နီဇြဲလား သမၼတဟူဂုိခ်ားဗက္စ္လုိပဲ ဒီပုတ္ထဲ က ဒီပဲစာရင္း၀င္သြားပါလိမ့္မယ္။ (သူတုိ႔ႏႇစ္ေယာက္က အျပင္မႇာေတာ့ မတည့္ၾကသလုိ ႏႇစ္ႏုိင္ငံဆက္ဆံ ေရးလည္း တင္းမာေနပါတယ္။) သူ မၿပိဳင္ႏုိင္ဘူးဆုိရင္ေတာ့ ဆက္ခံသူ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီးေဟာင္း ဟြမ္မန္ ႏ်ဴရယ္ဆန္းတုိ႔စ္နဲ႔ လစ္ဘရယ္ ပါတီေခါင္းေဆာင္ ရာေဖးလ္ပါဒုိတုိ႔ အၿပိဳင္ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
ျဗိတိန္ပါလီမန္ေရြးေကာက္ပြဲ ေမ
ဘ႑ာေရး အက်ပ္အတည္း ကုိင္တြယ္ပုံ၊ အမတ္ေတြရဲ႕ အသုံးစရိတ္ အ႐ႈပ္ေတာ္ပုံ၊ လစ္ဗ်ားက အၾကမ္း ဖက္သမားကုိ လႊတ္ေပးခဲ့ပုံေတြသာ မက ၀တ္ပုံစားပုံကအစ အရာရာေ၀ ဖန္ခံေနရတဲ့ ေဂၚဒြန္ဘေရာင္းကုိ အလြန္႔အလြန္ပဲ လူႀကိဳက္နည္းေန ၾကပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ ေလဘာပါတီက လည္း ၿပီးခဲ့တဲ့ႏႇစ္ ဇြန္လ ေဒသဆုိင္ ရာေရြးေကာက္ပြဲေတြမႇာ အဆုိးရြား ဆုံး႐ႈံးနိမ့္မႈနဲ႔ ရင္ဆုိင္ခဲ့ရပါတယ္။ ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံေရးမႇာ ေလဘာပါတီရဲ႕ ၁၂ ႏႇစ္ၾကာ လႊမ္းမုိးမႈဟာ ဒီေရြး ေကာက္ပြဲမႇာ အဆုံးသတ္သြားမယ္လုိ႔ မႇန္းဆၾကတာေတြရႇိေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဓိကၿပိဳင္ဘက္ တုိရီေခါင္းေဆာင္ ေဒးဗစ္ကင္မရြန္ကုိယ္တုိင္က ဘေရာင္းလုပ္တာ ဘာေတြမႇားတယ္ ေျပာေန႐ုံကလြဲလုိ႔ ဘာလုပ္ေပးမယ္ ဆုိတာ ရႇင္းရႇင္းလင္းလင္း မရႇိလႇေသး ပါဘူး။ အဓိက ပါတီႀကီးႏႇစ္ခုလုံး အေပၚ ျပည္သူက ေက်နပ္ႏႇစ္သက္ဖုိ႔ ခဲယဥ္းေနတာက လက္ယာစြန္း ၿဗိတိသ် အမ်ဳိးသားပါတီအတြက္ အခြင့္ေကာင္းျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

ဘရာဇီး သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲ ေအာက္တိုဘာ
အထုိင္မ်ားလုိ႔ အေညာင္းမိမႇာ ေၾကာက္တဲ့ လူလာဒါေဆးဗားဟာ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ပဲ တတိယသက္တမ္း ၀င္မၿပိဳင္ႏုိင္ေအာင္ ဖြဲ႕စည္းပုံအရ ပိတ္ပင္ခဲ့ၿပီးေတာ့ ေနာက္လူေတြ အတြက္ လမ္းဖြင့္ေပးခဲ့ပါတယ္။ လူ သိပ္မသိၾကတဲ့ သူ႕ရဲ႕႐ုံးအဖြဲ႕မႇဴးခ်ဳပ္ ဒီလ္မာ႐ိုဆက္ဖ္ဟာ ဆာေပၚလုိျပည္နယ္ရဲ႕ ထင္ရႇားတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႇဴး ဟုိေဆးဆာရာနဲ႔ အဓိကၿပိဳင္ရမႇာပါ။ ႐ိုဆက္ဖ္အတြက္ အားသာခ်က္က ေတာ့ လူလာက မဲဆြယ္ေပးမႇာနဲ႔ တစ္ခ်ိန္က သူပုန္တုိက္ခုိက္ေရးသမား တစ္ေယာက္ျဖစ္ခဲ့မႈေၾကာင့္ ဒုတိယ အေက်ာ့ျပန္ ေရြးရတာမ်ဳိးၾကံဳလာရင္ လက္၀ဲယိမ္းပါတီငယ္ေလးေတြရဲ႕ ေထာက္ခံမႈရႏုိင္တာပါ။ ဘယ္သမၼတ ေလာင္းကမႇေတာ့ လူလာရဲ႕ အလုပ္ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ မူ၀ါဒေတြကုိ ေသြဖည္ၿပီး ေလ်ာက္ရဲၾကမႇာ မဟုတ္ပါဘူး။

အေမရိကန္ လႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပြဲ ႏို၀င္ဘာ ၂
သမၼတသက္တမ္း ၾကားႏႇစ္မႇာ က်င္းပတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြဟာ သမၼတရဲ႕ ေနာက္ပုိင္းႏႇစ္ေတြ ေနသာ မလား၊ မုိးသည္းမလားဆုိတာ အဆုံးျဖတ္ေပးျမဲပါ။ အထက္လႊတ္ေတာ္ မႇာေရာ၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မႇာပါ ဒီမုိကရက္ေတြ အသာရေနမႈဟာ ဒီ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမႇာ အေျပာင္းအလဲ ျပန္ျဖစ္သြားႏုိင္ပါတယ္။ က်န္းမာ ေရးေစာင့္ေရႇာက္မႈစနစ္၊ အာဖဂန္ မဟာဗ်ဴဟာအပါအ၀င္ အုိဘားမား နဲ႔ ဒီမုိကရက္ေတြလုပ္ခဲ့တာေတြ အေပၚမဲေပးသူေတြက ဘယ္လုိ ျမင္ၾကသလဲဆိုတာက အဓိကအဆုံး အျဖတ္ေပးပါလိမ့္မယ္။

ျမန္မာအေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ
၁၉၉၀ ျပည့္ႏႇစ္ေနာက္ပုိင္း ပထမဆုံးအႀကိမ္ ျပဳလုပ္မယ့္ ေရြး ေကာက္ပြဲတစ္နည္းအားျဖင့္ ႏႇစ္ ၂၀ အတြင္း ပထမဆုံးေရြးေကာက္ပြဲကုိ ဒီႏႇစ္မႇာ က်င္းပမယ္လုိ႔ တရား၀င္ ထုတ္ေဖာ္ထားပါတယ္။ ႏုိင္ငံတကာ က အာ႐ုံစုိက္ေစာင့္ၾကည့္ၾကမယ့္ ဒီေရြးေကာက္ပြဲဟာ ျမန္မာနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရး အေကာင္းဘက္ ေျပာင္းမေျပာင္းဆိုတဲ့ အေပၚမႇာပါ သက္ေရာက္မႈရႇိပါလိမ့္မယ္။

Ref:Foreign Policy ႏႇင့္ႏိုင္ငံတကာသတင္းမ်ား
http://www.baymyanmar.com/2010/01/eleven-jounal.html#more